PETYCJA W SPRAWIE OBRONY INTERESÓW I GODNOŚCI ZAWODU DIETETYKA
W związku z procedowanym projektem ustawy o innych zawodach medycznych, my niżej podpisani - zarząd i członkowie PZZD, przedstawiciele wszystkich żywieniowców oraz inni obywatele RP - stanowczo sprzeciwiamy się włączeniu do listy zawodów objętych rzeczoną ustawą zawodu dietetyka, jeśli nie znajdą się w niej zapisy dotyczące co najmniej możliwości utworzenia w przyszłości samorządu zawodowego dietetyków oraz opracowania standardów kształcenia dla kierunku studiów dietetyka.
Pozbawienie zawodu dietetyka w przedmiotowym projekcie prawa do samorządności godzi w jego dobre imię, godność i sprawia, że staje się on de facto drugorzędnym zawodem medycznym w stosunku do tych, których wykonywanie prawo regulowało dotychczas. Brak określenia standardów kształcenia, w przypadku zawodów medycznych jest natomiast uchybieniem, które może przełożyć się na jakość oferowanego kształcenia, a w konsekwencji – realizowanych świadczeń zdrowotnych. O powstanie powyższych wnioskowała również Konferencja Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych.
Z tego powodu, pragniemy przedstawić argumenty merytoryczne za powołaniem samorządu/ów zawodowych oraz określeniem konieczności powstania standardów kształcenia.
Samorządy zawodowe – uzasadnienie merytoryczne Obecnie prawo gwarantuje istnienie samorządów zawodowych: lekarzy, pielęgniarek i położnych, farmaceutów, diagnostów laboratoryjnych, fizjoterapeutów, ratowników medycznych – wszystkich zawodów medycznych uregulowanych ustawami. Przedstawiając projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych, Minister Zdrowia potwierdził, że wymienione w nim zawody są na tyle istotne by ich wykonywanie również uregulować aktem prawnym w randze ustawy. Zatem, powołanie samorządów zawodowych przedmiotowych zawodów medycznych powinno być konsekwencją regulacji ustawowej.
Z definicji, zawody medyczne polegają na wykonywaniu pracy na rzecz ochrony najwyższej wartości w społeczeństwach cywilizowanych, jakim jest życie i zdrowie ludzkie. Istnienie samorządu zawodowego wiąże się z rolą jaką dany zawód pełni w społeczeństwie, a zawody medyczne zaliczane są we wszystkich krajach UE i na świecie do zawodów zaufania publicznego, o których mowa w art. 17 ust. 1 Konstytucji RP. W doktrynie prawa uznaje się, że zawodom tym "społeczeństwo przypisuje wymóg posiadania bardzo wysokich umiejętności fachowych, zwykle ukończenia wyższych studiów oraz odbycia dalszych szkoleń (aplikacja, specjalizacja)" (zob. P. Sarnecki, Pojęcie zawodu zaufania publicznego (art. 17 ust. 1 Konstytucji) na przykładzie adwokatury (w:) L. Garlicki (red.), Konstytucja, wybory, parlament, Warszawa 2000, s. 157). Wykonywanie wymienionych w ustawie zawodów medycznych wiąże się z bezpośrednim wpływem na losy jednostek i społeczeństwa, są one powołane do ochrony podstawowych wartości społecznych, legitymują się swoistym powołaniem społecznym, nieograniczającym się do wytwarzania określonych przedmiotów (zob. M. Michalik, Społeczne przesłanki, swoistość i funkcje etyki zawodowej (w:) A. Sarapata (red.), Etyka..., s. 46 11). Ponadto, istotna doniosłość społeczna (rosnąca z każdym rokiem w związku z obserwowanym procesem starzenia się naszego społeczeństwa) zawodu dietetyka w ochronie zdrowia, w tym wykonywanie czynności w bezpośrednim kontakcie z ludźmi chorymi, udział w szpitalnych zespołach żywieniowych, czy operowanie danymi wrażliwymi dotyczącymi stanu zdrowia, wskazują na to, że jest to zawód zaufania publicznego.
Nie można również pominąć kwestii ewentualnych błędów w sztuce zawodu, które mogę mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Stąd istotne jest przestrzeganie przez osoby wykonujące zawód dietetyka zasad etyki zawodowej. Brak istnienia samorządu skutkuje brakiem skodyfikowania jej zasad i rzetelnego pociągnięcia do odpowiedzialności zawodowej osób, które w praktyce zawodowej nie kierują się w odpowiednim stopniu kryteriami deontologicznymi. Ocena prawidłowości wykonywania danego zawodu jest bowiem w pełni możliwa jedynie od wewnątrz. Z drugiej strony powołanie samorządu jest zasadne w przypadku grup zawodowych, które są w stanie zarządzać swoimi sprawami w interesie publicznym. Zawód dietetyka spełnia to kryterium.
Trudno przypuszczać, by kryterium odmowy powołania samorządu zawodowego był aspekt finansowy. Wszelkie działania samorządu zawodowego z założenia są finansowane przede wszystkim ze składek członkowskich oraz działalności gospodarczej, którą samorząd może prowadzić bez żadnych ograniczeń, a także subwencji, dotacji, darowizn i spadków. Ponadto, powołanie samorządu zawodowego umożliwia przekazanie przez państwo na jego rzecz obowiązków: reprezentowania interesów zawodu wobec organów państwowych, sądów, Narodowego Funduszu Zdrowia, instytucji i organizacji, nadzoru nad należytym wykonywaniem zawodu, dopuszczania do wykonywania zawodu i prowadzenie rejestru osób posiadających uprawnienia do wykonywania zawodu, co wydaje się ważne, ze względu na to, że pomimo określonych ram kwalifikacji, z pewnością pojawią się sytuacje wymagające indywidualnego rozpatrzenia. Należy zauważyć, że pojawią się przypadki, gdy osoby aktualnie posiadające uprawnienia mogą je utracić, co wiąże się z utratą możliwości pracy zarobkowej oraz uznawania wykształcenia uzyskanego za granicą. W świetle proponowanego projektu ustawy wszystkie obowiązki samorządów zawodowych przypadają w udziale wojewodom. Należy zauważyć, że na wojewodach spoczywa odpowiedzialność za wiele innych kwestii istotnych dla prawidłowego funkcjonowania Państwa. Poddajemy również w wątpliwość, to iż pracownicy administracyjni pracujący przy wojewodzie będą posiadali kompetencje do rozstrzygania takich przypadków. Rola samorządu zawodowego sprowadza się do czuwania nad etyką wykonywania zawodu, koordynowania spraw związanych z doskonaleniem zawodowym, opiniowania programów kształcenia przeddyplomowego i podyplomowego z zakresu poszczególnych zawodów zrzeszonych oraz programów specjalizacji, sądownictwo dyscyplinarne. Przy czym, utworzenie samorządu zawodowego jest zależne od państwa, które ma narzędzia i kompetencje do nadzoru nad działaniem samorządu, przy jednoczesnym zapewnieniu, że samorządy pełnią rolę pośrednika między administracją państwową a osobami wykonującymi określone zawody, ograniczając bezpośredni wpływ administracji na niektóre grupy zawodowe. Istnienie samorządu zawodowego nie sprowadza się jedynie do ochrony interesów danej grupy zawodowej, co dotychczas czynią odpowiednie związki zawodowe, ale podejmowanie szerokich działań na rzecz poszczególnych grup pacjentów i całego społeczeństwa poprzez prowadzenie edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia oraz działania naukowo-badawcze.
Standardy kształcenia – uzasadnienie merytoryczne Cytując za Prawem o szkolnictwie wyższym i nauce, standardy kształcenia wprowadza się w programach studiów przygotowujących do wykonywania zawodów mając na uwadze konieczność zapewnienia wysokiej jakości kształcenia i właściwego doboru efektów uczenia się w celu odpowiedniego przygotowania do wykonywania zawodu z uwzględnieniem jego specyfiki. Obecnie, dla wszystkich zawodów regulowanych na mocy ustawy zostały opracowane standardy kształcenia. Jest to zrozumiałe, z uwagi na fakt, że osobom wykonującym zawód medyczny powierza się życie i zdrowie pacjentów, co ma istotny wymiar społeczny. Brak planu utworzenia standardów kształcenia jest najprostszą drogą do nadawania uprawnień do wykonywania zawodu osobom, które nie zostały przygotowane do realizacji świadczeń zdrowotnych w sposób należyty. Może dojść do sytuacji, w której absolwent nie będzie posiadał realnych kompetencji do wykonywania czynności zawodowych określonych w aktach wykonawczych do ustawy. Tym samym, dopuszcza się możliwość opieki nad pacjentem przez słabo wykwalifikowany personel medyczny. Podobna sytuacja może mieć miejsce w przypadku braku odpowiedniej kadry naukowo-dydaktycznej lub wprowadzenia specjalności w ramach innego (teoretycznie pokrewnego) kierunku kształcenia.
Propozycja regulacji wymienionych w projekcie zawodów - w tym dietetyka - stawia je w sposób jasny w pozycji zawodów odpowiedzialnych i ważnych dla społeczeństwa stąd, aby zapewnić wysoką jakość świadczonych usług medycznych niezbędne jest uwzględnienie w ustawie zapisu, na mocy którego zostaną opracowane standardy kształcenia. Stoimy na stanowisku, iż współtworzenie standardów kształcenia jest jednym z zadań samorządów zawodowych Ufamy, że intencją stworzenia ustawy o niektórych zawodach medycznych, było zapewnienie zarówno jakości kształcenia w tych zawodach, jakości realizowanych świadczeń zdrowotnych oraz podniesienie statusu społecznego wymienionych zawodów. Dlatego wnioskujemy o przychylenie się do naszej petycji i wprowadzenie do ustawy zapisów o samorządzie zawodowym oraz standardach kształcenia lub wykreślenie z niego zawodu dietetyka, celem przygotowania odrębnej ustawy regulującej ten zawód, jak miało to miejsce w przypadku zawodów medycznych już regulowanych, .
Polski Związek Zawodowy Dietetyków PZZD Skontaktuj się z autorem petycji