Apel do UE o odrzucenie umowy z Mercosur

Do Przewodniczących Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej oraz Krajów Członkowskich UE

Jako obywatelki i obywatele Unii Europejskiej popieramy niniejszy apel wystosowany przez środowisko naukowe, opublikowany na stronie Nauka dla Przyrody:

Z wielkim niepokojem odnotowaliśmy podpisanie w dniu 28 czerwca tego roku umowy o wolnym handlu pomiędzy międzynarodową organizacją gospodarczą Mercosur (aktywne kraje członkowskie: Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj) a Unią Europejską. Umowa dotyczy między innymi eksportu produktów rolnych z krajów Mercosur do UE, przez co promuje postępujące wylesianie oraz industrializację rolnictwa w Ameryce Południowej, a jednocześnie zagraża lokalnej produkcji rolnej w Europie. Negocjacje w jej sprawie trwały prawie 20 lat, a podpisano ją w momencie, w którym nasilający się kryzys klimatyczno-ekologiczny zbliża się do punktu krytycznego, grożąc katastrofą [zob. np. 1, 2], czego wyrazem są również rosnące protesty oddolnych ruchów społecznych, wzywające rządy do działań – wspierane przez szerokie środowisko naukowe [2, 3].

Kryzys klimatyczno-ekologiczny jest wywołany emisją gazów cieplarnianych oraz dewastacją środowiska naturalnego. W stopniu znaczącym przyczynia się do niego część systemu produkcji żywności określana jako rolnictwo przemysłowe, oparte na wielkoobszarowych uprawach oraz fermach przemysłowych [4, 5]. Rolnictwo przemysłowe prowadzi do wylesiania, degradacji gleby, spadku bioróżnorodności obszarów rolniczych, produkuje duże ilości trudnych do oczyszczenia ścieków. Z tych powodów jest również nieodporne na zmieniające się warunki klimatyczno-środowiskowe [5]. Ponadto, transport żywości na duże odległości – samolotami, statkami, transportem samochodowym – generuje znaczną emisję gazów cieplarnianych.

Obecnie konieczne jest podejmowanie szeroko zakrojonych działań służących zahamowaniu dalszej eskalacji kryzysu środowiskowego oraz adaptacji do tych jego skutków, którym nie da się już zapobiec. Znaczne zwiększenie udziału lokalnych, rozproszonych gospodarstw rolnych w systemie produkcji żywności powinno być jednym z priorytetów [1, 5, 6]. Ograniczy to nie tylko emisję gazów cieplarnianych oraz degradację środowiska, ale co równie istotne – zwiększy lokalną suwerenność żywnościową w czasach rosnącej gwałtowności zmian środowiskowych [np. 5, 6]. Zahamuje też obserwowaną obecnie masową migrację ludności z terenów wiejskich do coraz gęściej zaludnionych miast. Spowodowane jest to m.in. spadkiem zatrudnienia w rolnictwie na skutek jego uprzemysłowienia i prowadzi do rosnących konfliktów społecznych. Podpisana umowa wręcz nasili ekspansję rolnictwa przemysłowego w obszarach wyjątkowo cennych z punktu widzenia ochrony globalnego klimatu i bioróżnorodności, ze wszystkimi negatywnymi skutkami wspomnianymi powyżej.

Umowa ta stoi też w jawnej sprzeczności z podpisaną 17.12 2018 przez ONZ Deklaracją Praw Chłopów i Chłopek oraz Innych Osób Pracujących na Wsi [6], mającą na celu między innymi właśnie wspieranie małych i średnich gospodarstw oraz lokalnej produkcji żywności. Umowa między UE a Mercosur doprowadzi do importu tanich produktów rolnych z Ameryki Południowej, z których cenami nie będą mogli konkurować lokalni rolnicy europejscy. Umowa jest też w sprzeczności z Celami Zrównoważonego Wzrostu, podpisanymi przez Unię Europejską 25.09 2015 [7], choćby przez to, że prowadzi do intensyfikacji transportu na duże odległości oraz do zmniejszenia udziału lokalnej produkcji żywności w Europie.

Ponadto, obecnie gwałtownie rośnie wylesianie terenów Puszczy Amazońskiej, między innymi pod uprawę soi i trzciny cukrowej oraz hodowlę bydła i drobiu. Przy zwiększonym imporcie (zgodnie z umową) tych produktów do Unii Europejskiej, trend ten będzie się jeszcze nasilać. Należy tutaj podkreślić, że wylesianie, szczególnie obszarów tak ważnych jak naturalne ekosystemy leśne Puszczy Amazońskiej, jest jedną z głównych przyczyn obecnego kryzysu klimatyczno-ekologicznego [1, 2, 8], powodując jednocześnie zabieranie terytoriów ludom rdzennym, co jest fundamentalnie sprzeczne z poszanowaniem praw człowieka.

W trosce o przyszłość, nie tylko przyszłych pokoleń, ale i obecnie żyjących osób, zwracamy się z apelem do nowego Parlamentu Europejskiego oraz do Krajów Członkowskich UE o  natychmiastowe odstąpienie od umowy z Mercosur, a także wykluczenie dalszych negocjacji tego lub podobnych porozumień. Musi się to odbyć już teraz, by zatrzymać zarówno dewastację środowiska naturalnego przez koncerny przewidujące wzrost eksportu żywności z Ameryki Południowej do Unii Europejskiej na skutek podpisanej umowy, jak i upadek lokalnych gospodarstw w Europie.

Źródła:
[1] https://naukadlaprzyrody.pl/2019/08/20/musimy-zmienic-nasz-sposob-zycia-na-ziemi-alarmuje-raport-specjalny-onz/
[2] naukadlaprzyrody.pl/2018/01/31/naukowcy-ostrzegaja-wkrotce-moze-byc-za-pozno/
[3] naukadlaprzyrody.pl/2019/03/15/oswiadczenie-naukowcow-o-konsensusie-w-sprawie-zmiany-klimatu/
[4] www.ipcc.ch/2019/08/08/land-is-a-critical-resource_srccl/
[5] pl.boell.org/sites/default/files/atlas_rolny_strony_maly.pdf
[6] news.un.org/en/story/2018/12/1028881
[7] ec.europa.eu/europeaid/policies/sustainable-development-goals_en
[8] https://www.ucsusa.org/global-warming/stop-deforestation/whats-driving-deforestation

Justyna Kierat, Nauka dla Przyrody    Skontaktuj się z autorem petycji