Ratujmy Żabie Doły!

Mieszkańcy Chorzowa, Piekar Śląskich, 

Bytomia i okolicznych miejscowości

Do :  Wojewody Śląskiego Jarosława Wieczorka

Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach

ulica Jagiellońska 25

40-032 Katowice

PETYCJA

o bezzwłoczne uchylenie przez Wojewodę Śląskiego decyzji wydanej z dnia 03.04.2023r. znak: IFXIV.7840.6.6.2023 w sprawie uchylenia decyzji Prezydenta Miasta Chorzów wnoszącej sprzeciw wobec zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych polegających na rozbiórce nasypu kolejowego w Chorzowie na działkach o nr ewid. 435/22, 417/15, 180/9, 160/4, 441/4, 444/3, 436/22, 418/10, 438/4, 161/4, 189/4, 433/22, 437/22, 175/10, 439/4, 185/4, 442/3, 434/22, 173/15, 177/11, 150/4, 440/4, 443/3 obręb 0006 Chorzów oraz o wystąpienie do sądu o zabezpieczenie zakazujące JK Technology Sp. z o.o. dokonywania jakichkolwiek robót na terenie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Żabie Doły,

a także podjęcie dalszych kroków mających na celu ochronę całego terenu Żabich Dołów, leżącego na styku Chorzowa, Bytomia i Piekar Śląskich jako terenu o unikatowych wartościach przyrodniczych, środowiskowych i kulturowych.

My, niżej podpisani mieszkańcy Chorzowa, Bytomia, Piekar Śląskich i okolicznych miejscowości, działając w interesie publicznym i własnym, wszyscy wyrażamy stanowczy sprzeciw wobec planowanej rozbiórki nasypu kolejowego leżącego na terenie Żabich Dołów, czyli ustanowionego prawem Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego. Wymieniony nasyp, podobnie jak wszystkie nasypy na terenie Żabich Dołów jest elementem kształtującym krajobraz tego terenu oraz dziedzictwem kulturowym.

Zasięg terytorialny ZPK Żabie Doły obejmuje powierzchnię 226,2 ha miast Bytom, Chorzów i Piekary Śląskie i stanowi przestrzeń rekreacyjną nie tylko dla mieszkańców tych miast, ale również dla miast ościennych. Jest ostoją co najmniej 129 gatunków ptaków lęgowych, z których co najmniej 17 gatunków jest nielicznych w skali Górnego Śląska. Co ważne, gatunki lęgowe, stanowią tu ok. 30% wszystkich gatunków lęgowych w Polsce. 

Na uwagę zasługuje również fakt, że jak wynika ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Piekary Śląskie: Pola Dąbrówki Wielkiej (tj. po sąsiedzku z Żabimi Dołami) to bardzo duży (jak na warunki miejskie) obszar krajobrazu kulturowego o charakterze wiejskim. Występują tu typowe ptaki otwartych powierzchni: skowronki, pliszka żółta, pokląskwa, potrzeszcz, pustułka, myszołów, kuropatwa, czajka. Prawdziwą rzadkością jest tu chomik europejski – gryzoń ginący na naszym kontynencie, największy przedstawiciel chomików w faunie światowej. Jego liczna populacja zamieszkująca pola Dąbrówki Wielkiej i przyległe tereny – Bańgowa i Przełajki jest uważana za jedną z najsilniejszych w Europie. Teren ten, wraz z przyległymi otwartymi powierzchniami Piekar Śląskich, Bytomia, Chorzowa (np. Żabie Doły), Wojkowic, Bańkowa i Przełajki stanowi element regionalnych korytarzy ekologicznych umożliwiających wędrówki zwierząt zarówno w kierunku północ-południe jak i wschód-zachód. Obszar ten – szczególnie jego południowa część - mógłby zostać objęty ochroną jako obszar chronionego krajobrazu, tworząc całość z terenami chronionymi w obrębie Siemianowic Śląskich, położonymi w dolinie Brynicy.

Z aktualnych obserwacji poczynionych przez mieszkańców Chorzowa Starego wynika, że chomik europejski zamieszkuje również rejony Maciejkowic, zwłaszcza pola i pobliskie nasypy kolejowe. Takie obserwacje były zgłaszane do działającego do 2021 roku Centrum Dziedzictwa Górnego Śląska, a obecnie są najprawdopodobniej w posiadaniu Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego. Uważamy, że z uwagi na występowanie w tym rejonie gatunku krytycznie zagrożonego, ten obszar powinno się otoczyć szczególną dbałością i opieką prawną. 

Rozbiórka nasypu kolejowego będzie ogromną ingerencją w ekosystem i sprawi, że Żabie Doły przestaną spełniać nie tylko funkcje ochronne dla lokalnej przyrody, ale także funkcje społeczne oraz krajobrazowe.

To właśnie nasypy kolejowe stanowią ważną i integralną część krajobrazu tego obszaru. Tego typu obszary poprzemysłowe są ważnymi świadkami historii naszego regionu i elementem dziedzictwa kulturowego. 

W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego 2020+ przyjętego Uchwałą Sejmiku Śląskiego Nr V/26/2/2016 z dnia 29 sierpnia 2016 r. czytamy, że : Województwo Śląskie jest obszarem o wyjątkowym, zróżnicowanym i bogatym dziedzictwie kulturowym. Zasoby dziedzictwa kulturowego, zarówno materialne, jak i niematerialne, mają szczególne znaczenie w zachowaniu tożsamości regionu, kształtowaniu atrakcyjności gospodarczej i turystycznej województwa. W obszarze ochrony znalazły się najcenniejsze elementy dziedzictwa m.in : parki kulturowe i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.  Rozwój obszaru powinien być ukierunkowany na ochronę zasobów dziedzictwa kulturowego, zarówno materialnych jak i niematerialnych, mających szczególne znaczenie dla zachowania tożsamości regionu, kształtowania turystycznej i gospodarczej atrakcyjności województwa oraz tworzenia nowych miejsc pracy.

Nie ulega wątpliwości, że likwidowanie historycznych nasypów kolejowych i bezpowrotne niszczenie dziedzictwa kulturowego stoi w sprzeczności z obowiązującym Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego 2020+ 

Dalej, w opracowaniu ekofizjograficznym do Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego, będącym załącznikiem do przytaczanego wyżej Planu zagospodarowania czytamy że:

“W pobliżu ośrodków przemysłowych w ciągu ostatnich dziesięcioleci powstało wiele środowisk antropogenicznych. Wypełnione wodą zapadliska powstałe nad wyrobiskami górniczymi, osadniki przemysłowe i żwirownie są obecnie w wielu miejscach trwałymi elementami krajobrazu. Niektóre z nich na skutek spontanicznej sukcesji roślinności stały się wyjątkowymi miejscami dla ptaków. Jednym z takich miejsc są Żabie Doły, które kwalifikują się jako ostoja o randze regionalnej. Prowadzenie rekultywacji takich miejsc, w których już rozwinęły się siedliska dogodne dla ptaków, powoduje bezpowrotne niszczenie tych siedlisk. Dotyczy to także zwałowisk kopalnianych, które są obecnie najważniejszym miejscem występowania sieweczki rzecznej, świergotka polnego i białorzytki w konurbacji górnośląskiej.

Możliwe scenariusze zmian w awifaunie pod wpływem działalności człowieka związane są głównie ze zmianami w siedliskach. Trudno jest jednak przewidzieć nowe uwarunkowania, jakie pojawią się i będą miały istotny wpływ na siedliska ptaków. Planowanie zmian sposobu prowadzenia gospodarki w danym miejscu czy przeobrażenie powierzchni ziemi w danej ostoi będzie niewątpliwie wpływać negatywnie na obecne tam ptaki, a w większości przypadków spowoduje ich trwałe zniknięcie. Poważnym zagrożeniem na terenach wodno-błotnych, czyli tych o największej bioróżnorodności, jest zmiana funkcji zbiorników wodnych i przekształcanie ich w miejsca masowej rekreacji, co drastycznie wpływa nie tylko na ptaki ale i na całą bioróżnorodność tych miejsc”.

Zwracamy uwagę na fakt, że planowane działania spółki JK Technology Sp. z o.o., a także jakiekolwiek inne działania budowlane i rozbiórkowe na terenie Żabich Dołów wpływają negatywnie na bioróżnorodność, co jest w sprzeczności z Europejską Strategią Bioróżnorodności do 2030 r. pod nazwą „Przywracanie przyrody do naszego życia”  opublikowaną przez Komisję Europejską w dniu 20 maja 2020 r. , której celem jest odbudowę różnorodności biologicznej Europy z korzyścią dla ludzi, klimatu i planety. 

Nadmieniamy, że Żabie Doły były przedmiotem zainteresowań badawczych już w latach 20. XX wieku kiedy to zauważono przyrodniczy fenomen tego obszaru, polegający na zjawisku powrotu przyrody na zniszczony teren.

Są one modelowym przykładem spontanicznej autorenaturalizacji, czyli samoczynnej, tj. wykonanej przez przyrodę naprawy szkód środowiskowych spowodowanych przez człowieka. Właśnie dlatego Żabie Doły są tak unikalne i cenne. To teren wtórnie zdziczały, a więc ponownie "zagospodarowany" przez przyrodę.

Dodatkowo Żabie Doły powinno się traktować jako element kulturowy krajobrazu, pozostałość dawnej ludzkiej działalności. Uważamy, że priorytetem w obecnej sytuacji są działania zmierzające do zachowanie tożsamości i ochrony wartości przyrodniczych, środowiskowych i kulturowych.

Dlatego zgodnie zwracamy się z prośbą o niezwłoczne podjęcie przez Wojewodę Śląskiego działań mających na celu zatrzymanie planowanych rozbiórek nasypu na terenie Żabich Dołów, a następnie podjęcie kroków zmierzających do wzmocnienia ochrony prawnej tych terenów jako cennych przyrodniczo i kulturowo.

Prosimy także o oficjalne wyrażenie:

- sprzeciwu wobec prowadzenia przez JK Technology Sp. zo.o. tzw. prac budowlanych oraz ujawnieniu dla opinii społecznej zakresu planowanych przez spółkę prac

- poinformowania opinii publicznej o wszelkich znanych Wojewodzie planach i zamiarach wobec terenu Żabich Dołów

- podjęcia wszystkich możliwych i dopuszczalnych prawem kroków w celu umocnienia ochrony Żabich Dołów poprzez np. ustanowienia parku kulturowego

Mieszkańcy Chorzowa, Bytomia, Piekar Śląskich

 i okolicznych miesjscowości

oraz wszyscy sympatycy Żabich Dołów

Joanna Machowska    Skontaktuj się z autorem petycji