Renta socjalna dla osób z ubytkiem słuchu

Szanowny Panie Premierze,

Jako zaangażowany obywatel/ zaangażowana obywatelka, pragnę zwrócić Pańską uwagę na problem niedostatecznego wsparcia dla osób głuchych w Polsce, które od urodzenia borykają się z głębokim ubytkiem słuchu. Dane statystyczne wskazują, że około 85% osób g/Głuchych w naszym kraju żyje bez wystarczających środków do utrzymania, opierając się głównie na zasiłku pielęgnacyjnym.

W porównaniu z politykami sąsiednich krajów, Polska dysponuje znacznie mniejszymi możliwościami wsparcia dla osób głuchych. W niektórych państwach, osoby z ubytkiem słuchu otrzymują na stałe rentę socjalną lub jego odpowiednik, którą przyznaje się na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności/audiogramu (w zależności od kraju). Taki system pozwala osobom g/Głuchym i z głębokim niedosłuchem na godne życie i pełniejszy udział w życiu społecznym oraz zawodowym, niezależnie od ich statusu zatrudnienia.

W związku z powyższym, zwracam się z prośbą o podjęcie działań mających na celu wprowadzenie w Polsce podobnego rozwiązania. Jestem przekonany, że system renty socjalnej oparty na obiektywnych kryteriach audiometrycznych znacznie poprawiłby jakość życia osób głuchych, umożliwiając im bardziej samodzielne i aktywne funkcjonowanie w społeczeństwie.

Bardzo dziękuję za uwagę poświęconą tej sprawie i liczę na Pana wsparcie w dążeniu do równości i sprawiedliwości dla wszystkich obywateli.

Uzasadnienie

Charakterystyka problemów osób g/Głuchych i z niedosłuchem

Osoby g/Głuche, korzystające z polskiego języka migowego, zmagają się z wieloma barierami komunikacyjnymi. Jak potwierdzają badania, ich znajomość pisanej formy języka polskiego jest zróżnicowana, co wynika z braku dwujęzycznej edukacji dla dzieci g/Głuchych oraz odpowiednich programów edukacyjno-rehabilitacyjnych w wieku przedszkolnym. Od ósmego do dwunastego roku życia zanika plastyczność językowa mózgu, co utrudnia naukę języka.

Barierę stanowi również brak tłumaczy języka migowego, zwłaszcza w placówkach służby zdrowia. Pomimo obowiązującej ustawy o dostępności i ustawy o języku migowym, często zdarza się, że osoby g/Głuche nie są w stanie złożyć wniosku o zapewnienie tłumacza języka migowego ze względu na brak znajomości języka polskiego (wniosek trzeba złożyć w formie pisemnej w języku polskim), co pogłębia ich wykluczenie komunikacyjne.

Największą barierą z jaką spotykają się osoby g/Głuche jest ogromna trudność w znalezieniu pracy. Na otwartym rynku pracy pracodawcy unikają zatrudnienia osób g/Głuchych z powodu barier komunikacyjnych. Dość często dochodziło też do przypadków nie zatrudnienia z powodu odmowy lekarza medycyny pracy lub niepewności lub wątpliwości pracodawcy względem przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy.

Wsie i małe miejscowości są środowiskiem szczególnie narażonym na wykluczenie zarówno finansowe, jak i komunikacyjne. Brak dostępu do transportu i ograniczona możliwość używania języka migowego prowadzą do regresu językowego i izolacji społecznej. Są przypadki osób g/Głuchych, które są wykluczone do takiego stopnia, że zapominają swojego naturalnego języka, jakim jest polski język migowy. Osoby g/Głuche te jednocześnie nie mają  kontaktu ze członkami rodziny, gdyż nie znają fonicznego języka polskiego.

Prawo do godnego życia

Artykuł 28 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych podkreśla prawo do adekwatnego standardu życia. Dla osób g/Głuchych i z niedosłuchem koszty życia są wyższe ze względu na potrzebę korzystania z technologii wspomagających, usług tłumaczy języka migowego czy specjalistycznego sprzętu (aparaty słuchowe). Renta socjalna może pomóc pokryć te dodatkowe wydatki, zapewniając równość szans w dostępie do zasobów i usług.

Obecnie osoby g/Głuche będąc wykluczone, nie otrzymują wsparcia od Państwa polskiego i jednocześnie nie mając pracy, dostają jedynie 215,84 zł miesięcznie (zasiłek pielęgnacyjny), co stanowi ok. 5,06% minimalnego wynagrodzenia*. Osoby g/Głuche są do tego stopnia zdesperowani, że jeżdżą do różnych okolicznych miast i składają wniosek o rentę socjalną do różnych jednostek ZUS, licząc że któraś komisja im przyzna środki.

W sąsiednich krajach należących do Unii Europejskiej stosunek wsparcia socjalnego dla osób g/Głuchych na podstawie samego orzeczenia/audiogramu jest wielokrotnie wyższy: Litwa - minimum 32,46%; Łotwa - 57,14%; Słowenia - 31,9%, Czechy - 52,9%*. Są to kraje zbliżone do Polski pod względem gospodarki.

Renta socjalna 

Obowiązujące przepisy o rencie socjalnej są w praktyce dyskryminujące dla osób głuchych, nie uwzględniają trudności komunikacyjnych jako kryterium przyznawania świadczeń. Istnieje niekonsekwencja w orzecznictwie, co prowadzi do niesprawiedliwego traktowania osób g/Głuchych. 

Artykuł 4 ustawy o rencie socjalnej, mówi, że przysługuje ona osobie całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu. 

Ustalenia lekarzy orzeczników (Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia14 grudnia 2004 r.) w sprawie orzekania o niezdolności do pracy, stwierdzające niezdolność do pracy, na podstawie, której są rozpatrywane wnioski o rentę socjalną, nie uwzględniają głuchoty, jako istotnego czynnika skutkującego trudnościami w komunikowaniu się, który ogranicza zdolność wykonywania pracy. 

Znany jest przypadek, gdzie w jednej miejscowości osoba całkowicie Głucha nie otrzymała renty socjalnej, natomiast znajomy rodziny, który stracił słuch w trakcie pracy otrzymał rentę chorobową. To pokazuje niespójność systemu w zapewnieniu wsparcia.

Reasumując, zważywszy na ograniczenia dostępu do otwartego rynku pracy (ograniczona liczba zawodów, niekorzystne przepisy BHP), bariery w komunikowaniu się (posługiwanie się językiem migowym – Polskim Językiem Migowym), doprowadziły do sytuacji, że większość osób głuchych jest nieaktywna zawodowo, a nieprzychylne przepisy zabezpieczenia społecznego dla środowiska osób głuchych nie gwarantują zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, poczucia bezpieczeństwa socjalnego i skazują je na ubóstwo. 

Konkluzja

Konieczna jest inicjatywa ustawodawcza, aby zmienić ustawę o rencie socjalnej. Proponujemy dodanie zapisu, który umożliwi przyznawanie renty socjalnej osobom z całkowitą głuchotą lub znaczną niepełnosprawnością słuchu, opierając się na obiektywnych kryteriach medycznych uwzględniajacy trudności komunikacyjne.

* Wyliczenie oparte o minimalne wynagrodzenie z 2024.

** Wyliczenie oparte o minimalne wynagrodzenie z 2023 roku z danego kraju.

Głuchy/Głucha Obywatelka RP    Skontaktuj się z autorem petycji