Poparcie dla Petycji w sprawie kar za e-TOLL

W dniu 21 lutego 2025 r. złożyliśmy w Sejmie petycję w sprawie zmiany przepisów dotyczących kar pieniężnych za zarejestrowane, ale nieprzedpłacone przejazdy e-TOLL pojazdami o DMC pow. 3.5 tony. Osoby chcące poprzeć naszą petycję zapraszamy do złożenia podpisu pod nią. 

Petycja jest następstwem licznych spraw (liczonych prawdopodobnie w tysiącach) dotyczących nakładania administracyjnych kar pieniężnych w sztywnej wysokości po 1 500 zł za każdy zarejestrowany, ale nieprzedpłacony w terminie przejazd płatnym odcinkiem drogi publicznej. W takiej sytuacji nie dochodzi do uchylania się od płatności, ale jedynie do nie przedpłacenia przejazdu na czas. Wiele tych spraw prowadzonych jest przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie (właściwym do rozpoznania skarg na decyzje GITD) oraz Naczelnym Sądem Administracyjnym. Problem ten był sygnalizowany Ministerstwu Infrastruktury, ale nie został rozwiązany. Problem dotyczy przede wszystkim przedsiębiorców, tj. przewoźników oraz podmiotów wykonujących przewozy na potrzeby własne pojazdami o DMC pow. 3,5 tony. Zatem petycja wpisuje się w zapowiedzianą deregulację dla biznesu. Obecny system stosowania sankcji jest krzywdzący, nieproporcjonalny i niekonieczny do osiągnięcia celu, jaki stanowi pobór opłat za przejazdy po drogach publicznych i przeciwdziałanie uchylaniu się od ich uiszczania.

Proponowane rozwiązanie problemu

W petycji proponujemy wprowadzenie do systemu informatycznego obsługującego rozliczanie opłat e-TOLL funkcjonalności polegającej na automatycznym „pokryciu zaległych należności” z później dokonywanych wpłat (zasileń konta). Środki wpłacone tytułem doładowania konta powinny być w pierwszej kolejności zaliczane na poczet istniejących zaległości z tytułu zarejestrowanych i nieprzedpłaconych przejazdów oraz automatycznie naliczanych odsetek od tych zaległości.

W przypadku spóźnienia opłata w podwójnej wysokości

Jednocześnie, z uwagi na funkcjonujące dwa systemy poboru opłat, tj. (1) konta przedpłaconego oraz (2) konta z odroczonym terminem płatności (płatność okresowa z zabezpieczeniem), można by wprowadzić racjonalną i proporcjonalną sankcję za takie „następcze pokrycie opłaty” w postaci np. pobrania zaległej opłaty w podwójnej wysokości lub doliczenie jakiegoś rodzaju opłaty manipulacyjnej. Sankcja taka spełniałaby swoją rolę, bowiem pokrywałaby koszty techniczno-księgowe związane z późniejszym rozliczenie wpłaty, a jednocześnie realizowałaby funkcję prewencyjną, represyjną i egzekucyjną. Przykładowo, od  podmiotu, który nie przedpłacił przejazdu kwotą 11 zł, mogłaby zostać ściągnięta kwota 22 zł z dokonanej później wpłaty. Kwota zaległości mogłaby zostać potrącona przez operatora systemu z bieżących wpłat. Zapewniłoby to uiszczenie należnej opłaty oraz ewentualnych kosztów powstałych po stronie operatora systemu, nie prowadząc zarazem do nakładania dolegliwych, wysoce nieproporcjonalnych i represyjnych kar pieniężnych, kilkusetkrotnie przewyższających należności za przejazd. Pozwoliłoby to również zapobiec kosztom prowadzenia ewentualnego postępowania administracyjnego w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej, co jest zasadne w świetle zasad ekonomiki i  celowości postępowania. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że brak takiej „opłaty dodatkowej” powodowałby w istocie zatarcie różnicy między kontem przedpłaconym a kontem z odroczoną płatnością, a użytkownicy systemu poboru opłat niemieliby żadnej motywacji do uzupełniania stanu konta na czas, co stanowiłoby sytuację niekorzystną z  perspektywy operatora systemu. Wprowadzenie opłaty manipulacyjnej stanowiłoby dostateczne zabezpieczenie przed bagatelizowaniem przez ogół użytkowników regularnego sprawdzania stanu konta i jego doładowywania, nie karząc jednak w sposób nieproporcjonalny tych osób, które w wyniku przeoczenia bądź problemu technicznego nie uzupełniły stanu konta na czas. Taka opłata – w podwójnej wysokości – zapobiegałaby również traktowaniu konta przedpłaconego jako konta z odroczonym terminem płatności, bowiem stałe ponoszenie opłat za przejazdy w podwójnej wysokości zwiększałoby koszty prowadzenia działalności przewozowej i byłoby nieopłacalne – względy ekonomiczne i tak skłaniałyby podmiot wykonujący przewozy do przedpłacania przejazdów.

Upomnienie przed wszczęciem postępowania

Jednocześnie należałoby zabezpieczyć Organom możliwość sankcjonowania sytuacji, gdy podmiot przez dłuższy czas nie dokonuje doładowania konta i nie ma z  czego ściągnąć zaległych opłat za zarejestrowane przejazdy, bowiem konto nie jest zasilane. W takiej sytuacji mogłoby to nastąpić, na przykład poprzez wykorzystanie rozwiązania wzorowanego na „upomnieniu” stosowanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Koszt takiego upomnienia to 16 zł. W takiej sytuacji dopiero po ustaleniu opłaty w podwójnej wysokości, doręczeniu upomnienia i bezskutecznym upływie terminu na jego wykonanie, wobec zobowiązanego do uiszczenia opłaty elektronicznej byłoby wszczynane postępowanie w przedmiocie nałożenia kary w wysokości do 1 500 zł. W takiej sytuacji należałoby rozważyć wydłużenie terminu przedawnienia wszczęcia postępowania określony w art. 13n ust. 1 u.d.p. do 12 miesięcy, w miejsce obecnie obowiązującego terminu 9 miesięcy. Dodatkowe 3 miesiące pozwoliłyby z zapasem zrealizować procedurę związaną z upomnieniem.

Bardziej elastyczne kary w przypadku niezarejestrowania przejazdu

Ponadto uważamy, że w przypadku naruszeń polegających na niezarejestrowaniu przejazdu i w konsekwencji jego nieopłaceniu, powinno rozważyć się bardziej elastyczny mechanizm karania, uwzględniający przyczyny i okoliczności braku rejestracji przejazdu (kary o względnie określonej wysokości „od-do” – tzw. „widełki”). Wynika to z tego, że różne mogą być przyczyny niezarejestrowania przejazdu. Mogą nimi być np. względy techniczne. Dlatego również w przypadku tego rodzaju naruszeń uzasadnione byłoby zastosowanie sankcji w wysokości względnie oznaczonej.

Postulaty

W naszej ocenie powyższe postulaty jawią się jako proporcjonalne i adekwatne z poniżej przedstawionych względów:

1. po pierwsze, w wyniku wprowadzenia zarysowanych powyżej zmian, nieprzedpłacenie przejazdu pomimo jego zarejestrowania nie będzie sankcjonowane na równi ze znacznie poważniejszym naruszeniem, polegającym na niezarejestrowaniu przejazdu, a co za tym idzie jego nieopłaceniu i braku możliwości jego następczego opłacenia;
2. po drugie, nieprzedpłacenie przejazdów byłoby sankcjonowane naliczeniem opłat w podwójnej wysokości;
3. po trzecie, rozliczenie zarejestrowanych, ale nieprzedpłaconych przejazdów następowałoby w większości przypadków automatycznie z wykorzystaniem informatycznych funkcjonalności systemu poboru opłat, poprzez pokrycie zaległości z dokonanych później wpłat na konto użytkownika systemu;
4. po czwarte, podmiot u którego istnieje zaległość, a nie dokonuje wpłat na konto, byłby wzywany do dobrowolnego uregulowania zaległości (opłaty w podwójnej wysokości) oraz kosztów upomnienia – co byłoby działaniem proporcjonalnym i adekwatnym wobec takiego podmiotu, a jednocześnie spełniałoby standard właściwy dla egzekucji należności publicznoprawnych (takich jak podatki i opłaty);
5. po piąte, w przypadku nieuregulowania zaległości oraz kosztów upomnienia, na podmiot byłaby nakładana wysoka kara pieniężna w wysokości do 1 500 zł, mająca charakter prewencyjny, jak i dyscyplinujący wobec podmiotu, który uchyla się od obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej, pomimo wcześniejszego formalnego wezwania do jej uiszczenia,
6. po szóste, w przypadku naruszeń polegających na niezarejestrowaniu przejazdu i w konsekwencji jego nieopłaceniu, powinno rozważyć się bardziej elastyczny mechanizm karania, uwzględniający przyczyny i okoliczności braku rejestracji (kary o względnie określonej wysokości „od-do” – tzw. „widełki”);
7. po siódme, ze względu na to, że obecny system sankcjonowania naruszeń polegających na nieprzedpłaceniu przejazdów pomimo ich zarejestrowania jest bardzo dotkliwy i w naszej ocenie narusza zasadę proporcjonalności zarówno w  aspekcie krajowym, jak i unijnym, celowe byłoby również wprowadzenie wraz z ewentualnymi nowymi rozwiązaniami legislacyjnymi odpowiednich przepisów intertemporalnych. Powinny one pozwolić objąć „łagodniejszą” odpowiedzialnością wszystkie podmioty, na które zostały nałożone kary za przejazdy wykonane od 1 października 2021 r. (tzn. od wprowadzenia systemu e-TOLL).

Autorami petycji są: adwokat dr Dawid Korczyński, adwokat dr hab. Piotr Jóźwiak, apl. radc. Kacper Depta, apl. radc. Izabela Śmiejczak.

Całość petycji na naszej stronie PrawnicyTransportu.pl

PrawnicyTransportu.pl    Skontaktuj się z autorem petycji