W OBRONIE PRZYRODY PARKU ŻEROMSKIEGO

Warszawa 6.06.2023

Do:

Prezydent Warszawy 

Rafał Trzaskowski

pl. Bankowy 3/5,

00-950 Warszawa

PETYCJA

W OBRONIE PRZYRODY PARKU ŻEROMSKIEGO

My, mieszkanki i mieszkańcy Żoliborza oraz miłośniczki i miłośnicy przyrody, sprzeciwiamy się decyzji większości Rady Dzielnicy Żoliborz oraz większości Rady m.st. Warszawy w sprawie przekazania Parku Żeromskiego we władanie Dzielnicy.

W dobie kryzysu klimatycznego powinniśmy wybierać takie formy ochrony przyrody, które najlepiej godzą zarówno potrzeby mieszkańców, jak i krajobrazu.

Debata, w jakiej uczestniczymy teraz, to dwie ścierające się wizje parku. Ta prezentowana przez Radę Dzielnicy i Radę Miasta dotyczy roli użytkowej: park jako miejsce głośnych imprez rozrywkowych. Z kolei ta, która jest nam bliska, polega na współistnieniu z przyrodą, pielęgnowaniu bioróżnorodności, jest oparta na szacunku dla roślin i zwierząt, oraz zabytkowego charakteru parku, holistyczna.

Drugim argumentem głosujących „za przekazaniem” Parku Żeromskiego do Dzielnicy Żoliborz są środki finansowe, które rzekomo zostałyby wraz z nim przekazane dzielnicy na jego utrzymanie. Niestety nie idą za tym argumenty merytoryczne, dotyczące tego, w jaki sposób dbano by o ten park, ani kto by się nim zajmował. Jako mieszkańcy mieliśmy ogromne szczęście do świetnej kadry specjalistów, którzy stale zajmowali się parkiem, oraz lubianego przez mieszkańców inspektora, naczelnego ogrodnika żoliborskiego, pełnego pasji i szczerze zaangażowanego w swój park, mieszkańca dzielnicy Żoliborz.

W pierwszej kolejności odniesiemy się do argumentów przytaczanych w Stanowisku podjętym na XLV Sesji Rady Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy z dnia 17 maja 2023 r., druk nr 277, w sprawie wystąpienia do Prezydenta m.st. Warszawy o oddanie Parku im. Stefana Żeromskiego w administrowanie Dzielnicy Żoliborz.

1.

Nieprawdą jest stwierdzenie o „odebraniu parku lokalnej społeczności” – w momencie przejścia parku we władanie Zarządu Zieleni Warszawskiej wszystkie działania wykonywane w nim były jasno komunikowane i prowadzone w kontakcie z lokalną społecznością. Potwierdzają to liczne opinie mieszkanek i mieszkańców z ostatnich konsultacji społecznych (widoczne w raporcie) oraz strona na Facebooku „Zielony Żoliborz” (5,1 tys. obserwujących) – narzędzie komunikacji między ogrodnikiem żoliborskim a mieszkankami i mieszkańcami.

2.

Nieprawdą jest stwierdzenie, iż „kolejne decyzje dotyczące Parku są podejmowane przez miejskie jednostki z pominięciem opinii mieszkańców Żoliborza i ich demokratycznie wybranych przedstawicieli”. Od 2017 roku na terenie parków i skwerów zarządzanych przez Zarząd Zieleni na Żoliborzu prowadzone były następujące konsultacje i spotkania:

2017:

• 15 lipca 2017 – konsultacje na temat rewitalizacji parku Żeromskiego, mieszkańcy zgłaszają pomysły na park Żeromskiego.

2018:

• 13 i 14.01 „Zazieleńmy ulice Żoliborza”– konsultacje społeczne;
• 24.03 i 8.04 „Zazieleńmy ulice Żoliborza II etap” – prezentacja koncepcji zmian;
• 27.06 „Spotkanie na temat zagospodarowania zieleni przed Barem Sady”;
• 25.07 Otwarcie wystawy pt. „Park Żeromskiego w Warszawie” na dziedzińcu Pałacu Branickich przy ul. Nowy Świat 18/20 w Warszawie.

2019:

• 18.05 „Dzikie Życie w Parku Fosa” 
• 14–16.06.2019 – BioBlitz Warszawa w Parku Fosa. BioBlitz to akcja promująca zrozumienie różnorodności biologicznej, polegająca na znalezieniu i zidentyfikowaniu w ciągu jednego weekendu jak największej liczby zwierząt i roślin; do badań angażowani są zarówno eksperci z danych dziedzin, jak i lokalna społeczność;
• 20.07 „Fosa i Stoki Cytadeli” – CYKL: POZNAJ PARK! Co mieści się na terenie dawnego sadu owocowego w jednej z bardziej zielonych dzielnic Warszawy, jaką jest Żoliborz?
• 10.08 „8.Mikrowyprawa w Zieleń Warszawską: park Fosa”;
• 15.09 „Zarząd Zieleni na urodzinach placu Wilsona”, park Żeromskiego. W programie znalazły się różne atrakcje przyrodnicze, w tym: mikrospacery, warsztaty, wykłady i dyskusje. Organizatorzy opowiedzieli o warszawskich parkach, działaniach Zarządu Zieleni m.st. Warszawy i miejskiej przyrodzie;
• 26.09 „Gdzie postawić Państwu ławkę? Spacery na Żoliborzu” – pięć spacerów w ramach akcji „Ławka Warszawska”.

2020:

• 29.02 „Spacer informacyjny. Wiem o wycince – al. Wojska Polskiego”.

2021:

• 1–29.10 Konsultacje społeczne „Jakie funkcje i zasady użytkowania Parku im. Stefana Żeromskiego?” 

2022:

• 10.06 Spacer z przedszkolakami – edukacja przyrodnicza.
• 15.10 Spacer przyrodniczy „Odkryjmy Eko-strefę w zatoce ulicy Krasińskiego”.

2023:

• 24.05 Spacer #Warszawawkwiatach – bioróżnorodność w parku Fosa.

Dodatkowo w latach 2016–2017 przeprowadzono kontrolę działań Zarządu Zieleni przez NIK. Czytamy w niej:

„Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości,działania Zarządu Zieleni m.st. Warszawy dotyczące zarządzania zielenią w latach 2016–2017 r. (do czasu zakończenia kontroli).Pozytywną ocenę uzasadnia prawidłowa organizacja prac związanych z urządzaniem,pielęgnacją i utrzymaniem zieleni miejskiej, a także uruchomienie mechanizmówwłączających organizacje społeczne zajmujące się m.in. ochroną przyrody orazmieszkańców m.st. Warszawy w kształtowanie i utrzymanie zieleni."

W tym czasie odpowiedzialny za pielęgnację terenów zieleni miejskiej wydział dzielnicowy (WOŚ) zorganizował tylko jedno wydarzenie konsultacyjne z mieszkańcami (wg. wykazu na stronie Konsultacje Społeczne Warszawa): „Jakie drzewa w parku Sady Żoliborskie” – które zostało zainicjowane przez samych mieszkańców, radnych i lokalne stowarzyszenia.

Niepokojące również były inne działania dzielnicy i WOŚ, jak: 

- niewpuszczanie mieszkańców na teren parku Żeromskiego oddanego prywatnej firmie w celu organizacji imprezy zamkniętej Domu Kultury w czerwcu 2017 roku;

- niedopilnowanie niszczenia zieleni na terenach zarządzanych przez WOŚ podczas imprez, jak np. coroczna organizacja Pikniku Olimpijskiego; 

- organizacja głośnych imprez masowych w okresie lęgowym ptaków, który trwa od 1 marca do 15 października;

- w stanowisku rzeczniczki prasowej Żoliborza na temat imprez organizowanych w parku Kępa Potocka czytamy wyłącznie o rozjeżdżanych przez samochody trawnikach. Niestety niszczenie odbywa się na różnych polach, znacznie szerzej. Problemem dla zwierząt jest głównie odczuwalny podczas imprez hałas, dodatkowo potęgowany przez zbiornik wodny, koszenie traw, mocne oświetlenie.

Ponadto Wydział Ochrony Środowiska Dzielnicy Żoliborz nie prowadzi bieżącej komunikacji z mieszkańcami za pośrednictwem dedykowanej strony lub grupy w żadnych mediach społecznościowych.

3.

Kolejną kwestią jest poruszana w Stanowisku krytyka centralizacji zarządzania parkiem przez ZZW, przy jednoczesnym twierdzeniu, że „Park musi mieć jednego gospodarza i jeden podmiot odpowiedzialny za całość spraw z nim związanych”, co de facto oznacza centralizację, ale na poziomie dzielnicy.Przyroda jednak działa najlepiej jako całość, nie zna podziału na dzielnice – tworzy jeden ekosystem, potwierdzają to eksperckie analizy przyrodnicze, np. dotyczące bioróżnorodności, retencji, które sprawdzają się wyłącznie w powiązaniu z większymi obszarami, zwierzęta mają swoje ścieżki migracji niezależnie od podziałów administracyjnych. Z tego względu dobrze jest, by kwestie dotyczące przyrody w mieście nadzorował całościowo jeden kompetentny, fachowy organ, widzący wszystkie połączenia i zależności na dużym terenie.

4. 

Nieprawdą jest, że park zarządzany będzie przez 5 różnych podmiotów: Zarząd Zieleni, Zarząd Mienia, Dom Kultury, podmiot prywatny, Dzielnica. W rzeczywistości dawniej był to wyłącznie Zarząd Zieleni – opiekujący się parkiem i Prochowniami, oraz Dzielnica, której został ostatnio zwrócony Dom Kultury.Nie należy mylić wydarzeń w czasie. Wcześniej Fort był zarządzany w partnerstwie publiczno-prywatnym (dzielnica i firma komercyjna), jednak umowa została rozwiązana. Zarząd Mienia stał się w ostatnim czasie właścicielem Prochowni, decyzją Pana Prezydenta. Dodajmy, że wcześniej struktura nie była tak rozczłonkowana, jednak nie jest to brane pod uwagę przez radnych popierających przegłosowane stanowisko.

5.

Nieprawdą jest, że obecnie zarządzany park uniemożliwiał działalność plenerową – natomiast rzeczywiście ograniczał jej niekorzystny wpływ na rozwój przyrody i mieszkających tam zwierząt, w tym imprez organizowanych w okresie lęgowym ptaków. Mieszkańcy Żoliborza potrafią relaksować się także w jej otoczeniu, bez konieczności organizacji festynów, doceniając przyrodę na co dzień, np.dzięki wystawom na parkanie parku, piknikom, spacerom w otoczeniu zabytkowych rzeźb i zdroju.

6.

Podczas Sesji Rady Dzielnicy padały również argumenty finansowe, jednak jesteśmy bardzo sceptyczne/i czy budżet dzielnicowy zostanie zwiększony aż trzykrotnie, by dobrze odpowiedzieć na potrzeby pielęgnacyjne parku, w tym potrzeby aż 849 drzew, nie mamy również o tym znikąd zapewnienia.

Park Żeromskiego zyskał dzięki oddaniu go pod opiekę Zarządu Zieleni na Żoliborzu: 

- specjalistyczną opiekę ogrodnika dzielnicowego, który zna lokalne uwarunkowania oraz problemy i może skutecznie działać na terenie parku;

- lepsze finansowanie, nie tylko jednorazowe (środki pozyskane z UE), ale przede wszystkim finanse przeznaczane na bieżącą, długoletnią pielęgnację;

- zespół ekologów, przyrodników oraz architektów krajobrazu pracujących w ZZW i zapewniających kompleksową opiekę oraz spójną politykę zarządzania terenami zieleni;

- transparentny dialog na linii ZZW–mieszkańcy dzięki licznym spacerom, konsultacjom społecznym, informowaniu o zmianach, wycinkach, edukacji ekologicznej, profilowi „Zielony Żoliborz” na Facebooku;

- nowatorskie metody pielęgnacji, polegające na tworzeniu stref niekoszonych, wzbogacaniu ściółki przez materiał biologiczny martwego drewna i innych, co w ciągu ostatnich 5 lat (od 2017 roku) przyczyniło się do rozwoju ekosystemu, zwiększenia bioróżnorodności i lepszej samoregulacji środowiskowej;

- poprawę bezpieczeństwa, w postaci przeprowadzania codziennego monitoringu starych drzew, informowania o wycinkach, ciągłość prac – która byłaby niemożliwa w systemie zlecania prac zewnętrznym firmom;

- ciągłość działań pielęgnacyjnych, stałe monitorowanie zmian w przestrzeni wieloletniej, znajomość zachodzących procesów;

- holistyczne podejście do zieleni miejskiej, pozycjonujące park Żeromskiego jako element ekosystemu, dający możliwość ustalania ciągłych, długofalowych strategii zarządzania w szerszym kontekście przyrodniczym i krajobrazowym.

Rozwiązania wprowadzane w żoliborskich parkach przez ZZW są inspiracją, punktem odniesienia i często pionierskim wzorem do naśladowania dla projektantów zieleni i zarządców terenów w całym kraju. Doceniamy także wkład żoliborskiego inspektora w działania wprowadzające elementy sztuki nowoczesnej w przestrzeni publicznej zarządzanych przez niego obszarów.

Podczas konsultacji społecznych „Jakie funkcje i zasady użytkowania Parku im. Stefana Żeromskiego?”, które odbyły się jesienią 2021 roku, respondenci – użytkownicy parku – byli bardzo zadowoleni ze stanu utrzymania parku oraz wysokiego poziomu dialogu z ZZW. Świadczą o tym fragmenty raportu z konsultacji:„Utrzymanie parku – park jest bardzo dobrze utrzymany. Pracownicy firmy zajmującej się parkiem nie są anonimowi. Użytkownicy ich kojarzą i nawet część z nich znają z imienia lub nazwiska. Na przestrzeni lat w oczach naszych rozmówców jakość realizowanych usług stanowczo się poprawiła. Obecnie park jest wzorem pod względem zagospodarowania, utrzymania i życia dla innych tego typu terenów”.„Zarządzanie parkiem – uczestnicy konsultacji w większości są zadowoleni z zarządzania parkiem, gdyż jego stan odczuwalnie się poprawił. Mieszkańcy przekazywali pozdrowienia dla pana Tomasza Niewczasa i Zarządu Zieleni m.st. Warszawy, co świadczy o dobrej relacji z zarządcą i o zadowoleniu z efektów jego działań”. W konsultacjach wzięło udział przeszło 400 osób, głównie mieszkańców Żoliborza.

Dlatego my, niżej podpisane i podpisani, zwracamy się z prośbą o wycofanie planów przekazania Parku Żeromskiego w ręce jednostki dzielnicowej.

Wspierają nas:

Miasto Jest Nasze

Nowa Lewica Warszawa

Przyrodnicy:

Ewa Benkel – architektka krajobrazu, urbanistka

dr hab. Maciej Luniak, prof. Instytutu Ekologii PAN - naukowiec-przyrodnik specjalizujący się w ekologii miasta

dr hab. inż. Jacek Borowski, prof. SGGW – dendrolog, przewodniczący Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego.

dr inż. Katarzyna Piądłowska – architektka krajobrazu, mieszkanka Żoliborza

Ewa Kowalewska-Czajka – arch. krajobrazu, mieszkanka Żoliborza

Paweł Pstrokoński – ornitolog, popularyzator wiedzy o przyrodzie, mieszkaniec Żoliborza

Stanisław Łubieński – kulturoznawca i przyrodnik

Magdalena Maciejewska – architektka krajobrazu, mieszkanka Żoliborza

Jan Sajdak – rzeźbiarz, żoliborski artysta landartowy 

Tomasz Kaczor – fotograf, członek Towarzystwa Krajoznawczego „Krajobraz”

dr inż. Maja Skibińska – architektka krajobrazu, wykładowczyni

dr hab. Jeremi T. Królikowski, prof. SGGW, architekt, przewodniczący Koła Krytyki OW SARP I redaktor naczelny "Arche"

dr hab. Piotr Sikorski, prof. SGGW, fitosocjolog, badacz i ekspert ds. zbiorowisk roślinnych

Marta Miłosz - architektka krajobrazu

Katarzyna Łowicka – architekt krajobrazu, urbanistka, mieszkanka Żoliborza

Adam Wajrak - polski działacz na rzecz ochrony przyrody, dziennikarz

Mieszkanki i mieszkańcy Żoliborza oraz miłośniczki i miłośnicy przyrody    Skontaktuj się z autorem petycji