DOŚĆ TRUCIA! - Apel do premiera Mateusza Morawieckiego

Środki ochrony roślin czyli pestycydy są powszechnie stosowane zarówno w rolnictwie, jak i w ogrodach, lasach, parkach, na placach zabaw, drogach, torach kolejowych. Uniknięcie kontaktu z pestycydami wydaje się dziś niemożliwe, ale najbardziej niepokojąca jest ich obecność w naszej żywności.  

„W UE sprzedaż substancji czynnych wykorzystywanych w środkach ochrony roślin wynosi ponad 350 000 ton rocznie. Środki te mogą mieć niekorzystny wpływ na jakość wód i gleb, jak również na różnorodność biologiczną i ekosystemy, a ich pozostałości mogą występować w produktach spożywczych i paszy dla zwierząt”(1).  

Program FoodRentgen od kilku lat bada produkty spożywcze ze sklepów pod kątem zawartości pestycydów. Z 20 rodzajów płatków śniadaniowych przebadanych w 2017 roku, w próbkach aż 10 (z 12 produktów konwencjonalnych (2)) znaleziono pochodzące z pestycydów chemiczne substancje czynne. Wolne od pestycydów było wszystkie 8 próbek certyfikowanych produktów ekologicznych. W 7 rodzajach płatków znaleziono „koktajle pestycydowe” - mieszankę od 3 do 12 różnych substancji w jednej próbce produktu. Nie ma norm bezpieczeństwa dla takich mieszanek, nie ma też wiedzy naukowej w zakresie ich oddziaływania na zdrowie ludzi, w szczególności dzieci (3).

Najbardziej rozpowszechnioną substancją chemiczną używaną w pestycydach w rolnictwie jest glifosat (4), czynny składnik popularnych herbicydów (5). Ich sprzedaż wzrosła o ok. 30% w ciągu zaledwie 6 lat (od 2011 do 2017 roku) (6). W Polsce używa się  dziś glifosatu w blisko 100 różnych produktach. Program FoodRentgen stwierdził liczne przekroczenia dozwolonych norm zawartości glifosatu w próbkach kasz gryczanych (2019) i jaglanych (2019/2020). Większość próbek produktów konwencjonalnych była zanieczyszczona glifosatem. Najprawdopodobniej przyczyną jest praktyka nazywana desykacją - oprysk przed zbiorem powodujący obumarcie roślin uprawnych, które w ten sposób zostają „dosuszone", co ułatwia ich zbiór i zmniejsza straty nasion (7). Opryski przed zbiorem stosuje się też dla ułatwienia zbioru przy dużym zachwaszczeniu. W Polsce jest to praktyka powszechnie stosowana dla rzepaku, gryki, prosa, łubinu, gorczycy, roślin strączkowych, słonecznika i zbóż, mimo że Komisja Europejska ogłosiła, że oprysk herbicydem chemicznym przed zbiorem roślin nie jest zrównoważoną techniką rolniczą (8).

APELUJEMY o natychmiastowe wprowadzenie ustawowego zakazu oprysków roślin przed zbiorem przy pomocy chemicznych herbicydów (9), w tym tych zawierających glifosat. Taki zakaz wprowadzono już w wielu krajach w Europie i na świecie! 

APELUJEMY też o zakazanie, wzorem wielu krajów, stosowania glifosatu przez użytkowników nieprofesjonalnych oraz zakazu stosowania glifosatu i jego zamienników do pielęgnacji zieleni w przestrzeni publicznej: w parkach, na placach zabaw, na cmentarzach, w ogrodach i na chodnikach.  

Dlaczego to jest ważne?

Pozostałości glifosatu są obecne w wielu produktach spożywczych, dlatego nasze dzieci mają go w organizmach, co wykazały testy wykonane w 2020 roku w Jeleniej Górze, gdzie przebadano 250 dzieci (10). 

Glifosat stwarza poważne zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt (11). Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) wchodząca w skład Światowej Organizacji Zdrowia ogłosiła w 2015 r., że glifosat jest „prawdopodobnie rakotwórczy u ludzi"(12). W 2019 r. naukowcy z Uniwersytetu Waszyngtońskiego oszacowali, że glifosat zwiększa zachorowalność na niektóre nowotwory o 41%, w szczególności na chłoniaka nieziarniczego (13). Różne badania naukowe oskarżają też glifosat o powodowanie zaburzeń endokrynologicznych prowadzących do problemów z płodnością (14). W innych badaniach zwierzęta doświadczalne narażone na działanie glifosatu urodziły płody, u których częściej niż statystycznie występowały wady serca, nerek, zniekształcone żebra, płuca i szkielety, stwierdzano także obumarcia zarodków. Niektórzy naukowcy wiążą także ADHD, chorobę Parkinsona i autyzm u ludzi z narażeniem na działanie glifosatu (15).  

Glifosat ma również negatywny wpływ na przyrodę. Na terenach zielonych w pobliżu pól opryskiwanych glifosatem zaobserwowano znaczne zmniejszenie biomasy kwiatów i dzikich roślin(16). Powoduje to spadek populacji gatunków, które są z nimi powiązane, w tym owadów zapylających, płazów, i ptaków, co skutkuje znacznym negatywnym wpływem na środowisko i utratą różnorodności biologicznej (17).  

Państwa UE chcą odchodzić od pestycydów

Strategia „Od pola do stołu” Europejskiego Zielonego Ładu przewiduje, że Komisja Europejska podejmie działania, aby do 2030 roku ograniczyć stosowanie pestycydów chemicznych i związane z nimi zagrożenia o 50%. Dodatkowo, zgodnie ze Strategią  rolnictwo ekologiczne powinno stanowić 25% użytków rolnych.  

APELUJEMY o poważne podejście do celów redukcji pestycydów Europejskiego Zielonego Ładu. Od tego zależy zdrowie naszych dzieci i nas wszystkich! 

Rząd już teraz musi podjąć aktywne działania na rzecz wdrażania alternatywnych technik rolniczych i eliminacji szkodliwych pestycydów z naszych pól i naszej żywności, w tym na rzecz rozwoju rolnictwa ekologicznego i dostępności polskich produktów ekologicznych dla konsumentów (18).  

Przepisy UE nakazują tzw. integrowaną ochronę roślin, czyli korzystanie w pierwszej kolejności z zapobiegawczych, naturalnych lub innych niechemicznych metod zwalczania agrofagów (patogenów, szkodników i chwastów), a dopiero w razie ich nieskuteczności, używanie chemicznych środków ochrony roślin (19). Ale rolnik nie ma dziś obowiązku dokumentowania wszystkich działań zapobiegawczych podjętych w ramach integrowanej ochrony roślin, brak jest wskaźników, a kontrole w ramach Wspólnej Polityki Rolnej obejmują zaledwie 1% gospodarstw. Nie wiadomo jak szeroko jest stosowana integrowana ochrona roślin, a ilość sprzedawanych środków chemicznych stale rośnie - o ile w 2005 roku sprzedano w Polsce 41 135 ton środków ochrony roślin, o tyle w 2017 sprzedano ich już 71 446 ton, czyli w ciągu 12 lat ich sprzedaż wzrosła o 73%(20).  

Polska musi pomóc rolnikom odchodzić od pestycydów

W tej chwili dyskutowana jest w krajach członkowskich Wspólna Polityka Rolna na lata 2021-2027. W ramach strategii „Od pola do stołu” ma ona powiązać model produkcji rolnej z jakością żywności i jej wpływem na nasze zdrowie.

APELUJEMY o lepszą kontrolę oraz o uzależnienie płatności dla rolników w „Krajowym Planie Strategicznym WPR 2021-2027”(21) od prowadzenia zrównoważonych praktyk rolniczych.   

Dla zdrowia naszych dzieci i nas wszystkich!  

DOŚĆ TRUCIA!  

FUNDACJA STREFA ZIELENI wspólnie z KOALICJĄ ŻYWA ZIEMIA

(1) Europejski Trybunał Obrachunkowy, raport  “Zrównoważone stosowanie środków ochrony roślin – ograniczone postępy w zakresie pomiaru i zmniejszania ryzyka”, 2020.

(2) “Rolnictwo konwencjonalne” i “rolnictwo ekologiczne” to dwa różne systemy rolnicze gospodarowania. Rolnictwo konwencjonalne, dominujące w Europie, to system “ukierunkowany na maksymalizację zysku, osiąganego dzięki dużej wydajności roślin i zwierząt. Wydajność tę uzyskuje się w wyspecjalizowanych gospodarstwach stosujących technologie produkcji oparte na dużym zużyciu przemysłowych środków produkcji i bardzo małych nakładach robocizny”.  Rolnictwo ekologiczne, “aktywizując przyrodnicze mechanizmy produkcyjne poprzez stosowanie środków naturalnych nieprzetworzonych technologicznie, zapewnia trwałą żyzność gleby i zdrowotność zwierząt oraz wysoką jakość biologiczną produktów rolniczych,”  Definicje za Wikipedią: https://pl.wikipedia.org/wiki/Systemy_rolnicze.

(3) http://www.foodrentgen.eu/pl/raport-platki

(4) Inne substancje czynne pojawiają się w herbicydach, niektóre mogą być jeszcze bardziej szkodliwe niż glifosat. Przykładem może być dikamba, substancja czynna rozpowszechniającego się coraz bardziej nowego herbicydu tej samej firmy, która opatentowała glifosat jako substancję czynną herbicydu.

(5) “Glifosat wprowadziła na rynek firma Monsanto w 1974 roku, jako składnik herbicydu totalnego (nieselektywnego) Roundup” - Wikipedia. Firma Monsanto  została niedawno  wykupiona  przez niemiecką korporację Bayer, tworząc światowego giganta Bayer-Monsanto.

(6) Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2017/18, GUS, dane dotyczące kategorii “inne herbicydy”, gdyż herbicydy na bazie glifosatu, mimo, że najpowszechniej używane, nie są wyodrębnione.

(7) https://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-016-0117-0

(8) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/1313 z dnia 1 sierpnia 2016 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzenia substancji czynnej glifosat (Dz. UE L 208 str. 1 z 2.8.2016)

(9) “Chemiczne pestycydy” / “chemiczne herbicydy” to terminologia używana w dokumentach Komisji Europejskiej, dla odróżnienia od pestycydów / herbicydów naturalnych lub biologicznych

(10) https://www.cenyrolnicze.pl/wiadomosci/wiesci-rolnicze/pozostale-wiesci-rolnicze/20047-glifosat-w-probkach-moczu-dzieci , glifosat znaleziono też w moczu ponad 40 Europarlamentarzysztów (u większosci w stężeniu przewyższającym normę dla wody), którzy w odpowiedzi na apel grupy Zieloni/WSE w PE. dobrowolnie poddali się badaniu ,w okresie walki o nieprzedłużenie licencji na glifosat w UE. Wiele podobnych badań przeprowadzono w wielu krajach, gdyż bardzo wysokie użycie glifosatu jest zjawiskiem ogólnoświatowym.

(11) Syntezę wiedzy naukowej o wpływie glifosatu na organizmy żywe i zdrowie ludzi znajdziemy m.in. w: http://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-016-0117-0 , https://www.pan-europe.info/sites/pan-europe.info/files/public/resources/press-releases/Summary%20on%20glyphosate%20toxicity.pdf

(12) Guyton KZ, Loomis D, Grosse Y, et al. 2015. Carcinogenicity of tetrachlorvinphos, parathion, malathion, diazinon, and glyphosate. The Lancet Oncology, 16: 490 – 491 (13) https://www.washington.edu/news/2019/02/13/uw-study-exposure-to-chemical-in-roundup-increases-risk-for-cancer/

(14) np. Walsh LP, McCormick C, Martin C, Stocco DM. 2000. Roundup inhibits steroidogenesis by disrupting steroidogenic acute regulatory (StAR) protein expression. Environ. Health Perspect.108:769-76.

(15) Szczegółowe źródła dla poszczególnych badań w: https://www.pan-europe.info/sites/pan-europe.info/files/public/resources/press-releases/Summary%20on%20glyphosate%20toxicity.pdf

(16) Heard MS, Hawes C, Champion, GT, Clark SJ, Firbank LG, Haughton AJ, Parish AM, Perry JN, Rothery P, Roy DB, Scott RJ, Skellern MP, Squire Gr, Hill MO. 2003b. Weeds in fields with contrasting conventional and genetically modified herbicide-tolerant crops. I Effects on abundance and diversity & II Effects on individual species. Philos Trans R Soc Lond B Biol Sc i358(1439):1833-46.

(17) W Rezolucji PE 2016/2624 z 13 kwietnia 2016 r. czytamy m.in. : “glifosat jako herbicyd o działaniu nieselektywnym zabija nie tylko niepożądane chwasty, ale także wszystkie rośliny, jak również glony, bakterie i grzyby, w związku z czym ma niemożliwy do zaakceptowania wpływ na różnorodność biologiczną i ekosystem”

(18) Rolnictwo ekologiczne obejmuje dziś w Polsce ok. 3,5% powierzchni upraw rolnych (dla porównania w Czechach  było to w 2018 roku 14,8%, w Austrii 24,1% - Eurostat) i ta powierzchnia od 2014 roku stale maleje.

(19) W Rezolucji PE 2016/2624 z 13 kwietnia 2016 r. czytamy m.in. :”jak pokazały badania – integrowana ochrona roślin oparta na dywersyfikacji upraw, odpowiedniej uprawie roli, określonych terminach wysiewu oraz odchwaszczaniu mechanicznym może doprowadzić do ograniczenia stosowania herbicydów przy utrzymaniu wysokości plonów i jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego rozwoju i większej przyjazności dla środowiska, a także korzyści w zakresie różnorodności biologicznej”

(20) GUS: Środki produkcji w rolnictwie w roku gospodarczym 2017/18, tablica 16 SPRZEDAŻ ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN według rodzajów środków ochrony roślin.

(21) Krajowy Plan Strategiczny WPR 2021-2027 jest kluczowym dokumentem opracowywanym w każdym z państw członkowskich UE, zawierającym wszystkie podstawowe zasady według których  Wspólna Polityka Rolna 2021-2027 będzie wdrażana w danym kraju.   

Administratorem danych osobowych ze strony autorów tej petycji jest Fundacja Strefa Zieleni. Więcej na: http://strefazieleni.org/RODO

Ewa, Fundacja Strefa Zieleni / Koalicja Żywa Ziemia    Skontaktuj się z autorem petycji