Petycja w sprawie reaktywacji tanich tramwajów wodnych na Hel oraz utworzenia sieci wojewódzkich linii autobusowych zintegrowanych z koleją wzorem Słowacji i Austrii

Marszałek i samorząd Województwa Pomorskiego

Na podstawie art. 7 Ustawy z dnia 16 grudnia 2010 o publicznym transporcie zbiorowym, zwracamy się do Pana Marszałka i szanownych Państwa radnych z apelem o realizację przez Województwo Pomorskie ustawowych zadań organizatora publicznego transportu zbiorowego, a konkretnie organizatora wojewódzkich przewozów użyteczności publicznej w pasażerskim transporcie morskim oraz organizatora wojewódzkich przewozów autobusowych. Apelujemy o stworzenie profesjonalnego systemu transportu publicznego jak na Słowacji i likwidację wykluczenia komunikacyjnego w województwie, realizując obowiązki przewidziane w ustawie o PTZ.

W szczególności wnioskujemy o:

1. Uruchomienie codziennych całorocznych linii komunikacyjnych użyteczności publicznej w transporcie morskim pomiędzy Gdynią a Helem i Jastarnią, z biletami w cenie biletów kolejowych i włączeniem ich do Taryfy Pomorskiej (możliwość dowolnej zmiany środka transportu pomiędzy koleją i statkiem, w tym w ramach codziennych dojazdów do szkoły, pracy, itp., również w ramach biletów miesięcznych i innych biletów okresowych).

2. Uruchomienie sezonowych linii komunikacyjnych użyteczności publicznej w transporcie morskim w relacjach: Jastarnia – Sopot, Jastarnia – Gdańsk, Hel – Sopot, Hel – Gdańsk, Hel – Wyspa Sobieszewska, Gdynia – Wyspa Sobieszewska, Gdynia – Krynica Morska, Gdańsk – Krynica Morska, Hel – Krynica Morska, z biletami w cenach zbliżonych do taryfy kolejowej i autobusowej, wraz z integracją taryfową z innymi środkami transportu publicznego.

3. Uruchomienie sieci przynajmniej 50 wojewódzkich linii autobusowych użyteczności publicznej wzorem Słowacji oraz wzorem Małopolskich Linii Dowozowych Kolei Małopolskich, zintegrowanych z transportem kolejowym i morskim. Zgodnie z Ustawą o publicznym transporcie zbiorowym, przez wojewódzkie linie autobusowe należy rozumieć linie komunikacyjne łączące co najmniej dwa powiaty (w tym miasta na prawach powiatu) w ramach jednego województwa. W takich przypadkach organizacja i finansowanie tego rodzaju połączeń należy do obowiązków i zadań własnych samorządu województwa, a finansowanie tego zadania jest zapewnione poprzez udział województwa w podatkach.

SZCZEGÓŁY I UZASADNIENIE

MORSKI TRANSPORT PASAŻERSKI UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ JAKO ZADANIE WŁASNE WOJEWÓDZTWA

Mieszkańcy Pomorza i turyści pamiętają i wspominają z sentymentem funkcjonowanie tak zwanych tramwajów wodnych, które kursowały w okolicach lat 2007-2008. Tramwaje wodne kursowały w relacjach Gdańsk/Sopot/Gdynia – Hel/Jastarnia oraz na Wyspę Sobieszewską, były dotowane przez samorządy, bilety były tanie i powszechnie dostępne, a transport morski w powyższych relacjach był włączony do systemu komunikacji miejskiej i aglomeracyjnej. Należy nadmienić, że transport wodny, a zwłaszcza morska żegluga przybrzeżna stanowi najbardziej ekologiczną formę transportu ze względu na brak konieczności budowy i utrzymywania infrastruktury liniowej (potrzebne są jedynie porty, nabrzeża i infrastruktura nawigacyjna, która i tak istnieje i i tak musi być utrzymywana) i niskie koszty zewnętrzne transportu (hałas, wypadkowość, zajmowanie przestrzeni). Pod tym względem transport morski jest jeszcze bardziej ekologiczny, niż transport kolejowy i dużo bardziej, niż transport drogowy. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż utrzymywanie i rozwój żeglugi morskiej bliskiego zasięgu oraz branż gospodarki i miejsc pracy z tym związanych stanowi ważny interes Pomorza i społeczności nadmorskich, w tym pomorskich uczelni związanych z gospodarką morską (Uniwersytet Morski w Gdyni, Akademia Marynarki Wojennej, UG, PG).

Dotowane przewozy morskie cieszyły się ogromną popularnością wśród pasażerów i dużym poparciem mieszkańców województwa i zostały zlikwidowane ze względu na brak w tamtych czasach odpowiednich podstaw prawnych dla finansowania tych przewozów, które obecnie się pojawiły. Były to czasy jeszcze przed uchwaleniem Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, która uregulowała zasady organizacji i finansowania morskich przewozów pasażerskich użyteczności publicznej. W latach 2007-2008 przewozy tramwajami wodnymi były dotowane przez gminy, które jednak deklarują, że nie są w stanie ponosić takiego wysiłku finansowego. I mają rację, gdyż organizacja tych przewozów nie jest zadaniem gmin, ale zadaniem własnym województwa.

Reguluje to Art. 7 ust.1 pkt 5) a) w następującym brzmieniu:

„Organizatorem publicznego transportu zbiorowego, zwanym dalej „organizatorem”, właściwym ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów, jest (…) województwo: a) na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich oraz w transporcie morskim”.

Z kolei „transport morski” w rozumieniu omawianej Ustawy o PTZ jest zdefiniowany w art. 4. w następujący sposób, który odnosi się dokładnie do sytuacji, o którą wnioskujemy w petycji:

„Transport morski – przewóz osób środkiem transportu morskiego po morskich wodach wewnętrznych lub morzu terytorialnym”.

Jak widzimy, ustawodawca wyraźnie przewidział dotowane przewozy pasażerskie w transporcie morskim przybrzeżnym, które zgodnie z literą i duchem ustawy o PTZ stanowią integralną część systemu dotowanego transportu pasażerskiego. Ustawodawca dokładnie i jednoznacznie uregulował zasady organizacji i finansowania takich przewozów i nadał wyłączne obowiązki i kompetencje w tym zakresie samorządowi województwa. Gdyby dotowanie takich przewozów i uznanie ich za integralny element regionalnej komunikacji publicznej nie miało uzasadnienia, wzmiankowane przepisy nie zostałyby umieszczone w Ustawie o PTZ.

Należy nadmienić, że kilka lat temu usunięto również ostatnie formalne przeszkody dla organizacji wojewódzkich dotowanych przewozów pasażerskich użyteczności publicznej w transporcie morskim. Mianowicie, rozszerzono granice gmin, a co za tym idzie granice powiatów i województw o obszar morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego. Wcześniej granice gmin, powiatów i województw kończyły się na brzegu morskim, a wody morskie były „niczyje” - należały do suwerennego terytorium RP, ale nie należały do żadnego z samorządów. Obecnie całość wód morskich na których mają się odbywać przewozy pasażerskie stanowią integralną część terytorium Województwa Pomorskiego. Zmiana nie była wprowadzona po nic, ale właśnie po to, aby usunąć ostatnie bariery i wątpliwości i umożliwić bezproblemową realizację zadań własnych samorządów, w tym samorządu wojewódzkiego, na przynależnym im obszarze morskim. W przypadku województwa, do takich zadań własnych i obowiązków ustawowych należy organizacja i finansowanie dotowanych przewozów pasażerskich w transporcie morskim.

Należy nadmienić, iż nie ma żadnych przeszkód, uniemożliwiających funkcjonowanie morskich przewozów pasażerskich przez cały rok, również w listopadzie i zimą. Wody Zatoki Gdańskiej i tory wodne są niezamarzające, ruch statków handlowych do portów Trójmiasta odbywa się bez problemów przez cały rok, funkcjonują również nabrzeża pasażerskie, promy do Skandynawii i cała infrastruktura nawigacyjna. Podróże pomiędzy Półwyspem Helskim i Mierzeją Wiślaną a Trójmiastem odbywają się przez cały rok a nie tylko w sezonie turystycznym – są to codzienne dojazdy mieszkańców do pracy, szkoły, uczelni, lekarza, na zakupy, w celach służbowych i towarzyskich. Znaczna część tych codziennych podróży może odbywać się drogą wodną, na podstawie biletów miesięcznych, w zintegrowanej taryfie kolejowo-morsko-autobusowej. Oczywiście ze względu na zimowe sztormy będą się zdarzać sytuacje, kiedy kursy będą musiały zostać odwołane – dokładnie na takiej samej zasadzie, jak z powodu zdarzeń nadzwyczajnych i remontów odwoływane są lub opóźniane połączenia kolejowe. Wspólna taryfa zagwarantuje, że pasażer w takich przypadkach bez żadnych problemów będzie mógł skorzystać z dojazdu pociągiem lub autobusem, lub odwrotnie – w przypadku awarii lub opóźnienia pociągów lub chęci zmiany środka transportu, będzie mógł skorzystać z transportu morskiego.

Wprowadzenie dotowanych przewozów morskich jest konieczne, by odkorkować Półwysep Helski. Budowa nowych dróg nic nie da, bo na samym Półwyspie nie ma już miejsca na nowe drogi i parkingi. Nie ma również możliwości znaczącej poprawy przepustowości sieci kolejowej, a mieszkańcy nie wyrażają zgody na budowę drugiego toru i elektryfikację linii, co wiązałoby się z dewastacją przyrody. Transport morski zintegrowany taryfowo z koleją nie wiąże się z wycinką drzew i jest najbardziej ekologiczną formą transportu w tym przypadku.

Ważnym argumentem jest również pobudzenie lokalnej gospodarki morskiej oraz wzrost zatrudnienia i możliwości zawodowych dla absolwentów Uniwersytetu Morskiego w Gdyni i innych pomorskich uczelni i wydziałów morskich. Zamówienia samorządowe pobudzą działalność pomorskich stoczni, a absolwenci UMG i PG zyskają atrakcyjne możliwości kariery zawodowej i naukowej przy opracowywaniu i projektowaniu nowoczesnych, innowacyjnych, przyjaznych środowisku jednostek morskich w żegludze przybrzeżnej, w tym jednostek solarnych, wodorowych, hybrydowych. Jest to niezbędne, by zachować innowacyjność trójmiejskiego przemysłu morskiego i uczelni oraz wydziałów morskich. W odróżnieniu od rozwoju przewozów kolejowych, przy rozwoju morskich przewozów pasażerskich wartość dodana, innowacyjność i miejsca pracy zostają tu u nas, na Pomorzu – w tym również dając nowe innowacyjne miejsca pracy w Jastarni, Helu i Krynicy Morskiej, które od wieków są związane z morzem i żeglugą, a obecnie poza sezonem nie mogą wykorzystać swojego potencjału morskiego. Do przewozów pasażerskich można też wykorzystywać poza sezonem przerobione kutry rybackie i powiązać to wszystko z transformacją i wsparciem socjalnym dla rybołówstwa, co w ograniczonym zakresie już się dzieje w okazjonalnych komercyjnych rejsach turystycznych.

WOJEWÓDZKIE PRZEWOZY AUTOBUSOWE

Obecnie Województwo Pomorskie, inaczej niż Małopolska i regiony słowackie czy austriackie, w ograniczonym zakresie wywiązuje się ze swoich zadań organizatora wojewódzkich przewozów autobusowych. Apelujemy, by przyjrzeć się doświadczeniom Małopolskich Linii Dozozowych Kolei Małopolskich oraz doświadczeniom słowackim i austriackim i wdrożyć na Pomorzu udane małopolskie, słowackie i austriackie rozwiązania w tym zakresie. Autor petycji służy pomocą w przekazaniu swojej wiedzy eksperckiej i doświadczenia w zakresie słowackich i austriackich standardów regionalnego transportu autobusowego. Apelujemy, by tworząc samorządowego przewoźnika kolejowego (Koleje Pomorskie lub usamorządowione SKM) uwzględnić w jego działaniach również flotę autobusową, dowożącą pasażerów do przystanków kolejowych z miejscowości, do których kolej nie dojeżdża. Takie standardy stosują i rozwijają Koleje Małopolskie i tak robi się profesjonalny transport publiczny w całej Europie, zwłaszcza na Słowacji, w Niemczech i Austrii. Na końcu petycji podane są linki do materiałów eksperckich, z którymi warto się zapoznać (ta część będzie edytowalna w razie potrzeby – uzupełniana o kolejne materiały i aktualizowana).

MOBILNOŚĆ DLA WSZYSTKICH – TRASY ROWEROWE ZGODNE Z NOWYM ROZPORZĄDZENIEM MI, UWZGLĘDNIAJĄCE POTRZEBY ROLKARZY, DESKOROLKARZY I INNYCH LEGALNYCH UŻYTKOWNIKÓW

Uzupełnieniem systemu transportu publicznego i mobilności Pomorza jest sieć pieszo-rowerowa, w tym świetny projekt Pomorskich Tras Rowerowych. W ich projektowaniu i realizacji należy uwzględnić zmiany, jakie zachodzą w mobilności i turystyce aktywnej w związku z błyskawicznym rozwojem innych niż rower form mobilności, takich jak rolki, deskorolka, urządzenia elektryczne. Województwo musi się przystosować do zmian prawnych wprowadzonych nowelizacją Ustawy Prawo o ruchu drogowym z 2021 roku, wprowadzającego pojęcie urządzeń wspomagających ruch, urządzeń transportu osobistego i hulajnóg elektrycznych oraz powiązanego z tym rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 2022 roku wymagającego projektowania dróg rowerowych i chodników z uwzględnieniem potrzeb urządzeń wspomagających ruch. W praktyce oznacza to wymóg ciągłej utwardzonej niefazowanej nawierzchni bez odcinków szutrowych, nie stosowanie kostki fazowanej ani żwirku (również w Miejscach Obsługi Rowerzystów), zmiany w sferze informacyjnej i nazewnictwa tak by odzwierciedlały fakt, że z infrastruktury korzystają nie tylko rowerzyści. Konieczne jest też projektowanie szerszych niż dotąd dróg rowerowych, ze względu na rozszerzenie katalogu osób będących ich legalnymi i pełnoprawnymi użytkownikami. Wytyczne w tym zakresie zostały umieszczone w specjalnym opracowaniu, z którym warto się zapoznać.

----

Część informacyjna - edytowalna w miarę potrzeby (dodatkowe materiały):

Autor petycji - Jakub Łoginow

Ustawa o Publicznym transporcie zbiorowym

Transport publiczny na Słowacji jako inspiracja dla polskich samorządów - Raport

Wytyczne projektowania infrastruktury pieszo-rowerowej w nowych uwarunkowaniach prawnych

Mieszkańcy i Turyści Województwa Pomorskiego    Skontaktuj się z autorem petycji