Przeciw likwidacji ochrony Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego

Wzywamy radnych Sejmiku Województwa Lubelskiego do odrzucenia w całości projektu uchwały w sprawie Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego

Wprowadzenie regulacji w proponowanym przez Zarząd Województwa kształcie oznaczałoby narażenie walorów przyrodniczych i krajobrazowych, dla ochrony których Park został powołany, na nieodwracalne zniszczenia. Ochrona przyrody i krajobrazu w Parku według proponowanych regulacji miałaby jedynie charakter fasadowy, gdyż z katalogu obowiązujących ograniczeń usunięte zostały najistotniejsze zakazy: likwidacji zadrzewień, lokowania inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz zmian stosunków wodnych i robót ziemnych zniekształcających rzeźbę terenu. Pozbawiony tych ograniczeń Park będzie w nieznacznym tylko stopniu różnił się statusem prawnym od obszarów nie objętych żadną formą ochrony.

Istotnym aspektem jest fakt, że przewidziane w projekcie uchwały pozwolenie działania skutkujące zmianą stosunków wodnych i zniekształcaniem rzeźby terenu dotyczy wyłącznie jednej konkretnej branży gospodarczej - wydobywania kopalin. Rodzi to uzasadnione przypuszczenia iż uchwała stanowi akt prawa miejscowego tworzony "na zamówienie" i służący ułatwieniu realizacji konkretnego komercyjnego przedsięwzięcia lub przedsięzięć gospodarczych.

Projekt uchwały

UZASADNIENIE

Tekst "Uzasadnienia" projektu uchwały zawiera wiele stwierdzeń o wątpliwej rzetelności.

Zakaz likwidacji zadrzewień

Usunięcie zakazu likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnychi nadwodnych uzasadnia się tym, że jakoby zapis taki jest dublowaniem zapisanego w ustawie obowiązku uzyskania pozwolenia wójta/burmistrza na wycinkę drzewa. Jest to rozumowania błędne i mylące. Gdyby ustawodawca uznawał obydwa przepisy za tożsame nie umieszczałby ich w jednej i tej samej ustawie (ustawa o ochronie przyrody reguluje zarówno kwestię pozwoleń na wycięcie drzewa, jak i zawiera w katalogu potencjalnych zakazów obowiązujących w parkach krajobrazowych właśnie zakaz likwidacji zadrzewień).

Skutki prawne obydwu przepisów nie są w żadnej mierze tożsame. Zakaz likwidacji trwałych zadrzewień oznacza brak możliwości trwałego usunięcia istniejących kęp, szpalerów, pasm zadrzewionych, a nie wycinania pojedynczych drzew. Istotą jest tu właśnie trwałość formy krajobrazowej i trwałość niszy ekologicznej. Właściciele zadrzewień mogą prowadzić w nich gospodarkę (tj. wycinać pojedyncze drzewa), zobowiązani są jednak do utrzymania trwałości zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych. Istnienie zakazu likwidacji zadrzewień nie uniemożliwia więc wycięcia pojedynczych drzew, a z kolei obowiązek uzyskania zgody na wycinkę nie zabezpiecza trwałych zadrzewień przed likwidacją.

Śródpolne, nadbrzeżne i przydrożne zadrzewienia stanowią w przypadku Nadwieprzańskiego PK niezwykle istotny element krajobrazu, a także ważny czynnik warunkujący zachowanie różnorodności biologicznej (m.in siedlisko dla licznych gatunków ptaków). Stanowią one istotny przedmiot ochrony krajobrazu i przyrody na terenie Parku, w związku z czym zakaz ich likwidacji stanowi jedno z podstawowych narzędzi spełniania celów ochrony Parku.

Zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących znacząco wpływać na środowisko

Usunięcie tego zakazu uzasadnione zostało tym, że tego typu inwestycje i tak muszą przejść proces Oceny Oddziaływania na Środowisko. Jednak w takim stanie prawnym urząd rozpatrujący wniosek o zgodę na lokalizację np szkodliwego dla środowiska zakładu przemysłowego w terenie cennej przyrodniczo doliny Wieprza będzie musiał potraktować go identycznie jak wniosek dotyczący powstania zakładu w zwykłej strefie przemysłowej.

Wyłączenie z zakazu wydobywania kopalin terenów przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (aktualnie lub w przyszłości) pod wydobycie kopalin

Zapis taki oddawałby całkowitą władzę nad ochroną przyrody w parku krajobrazowym radom gmin, co stoi w sprzeczności z założeniami ustawy o ochronie przyrody. Obszary chronione, w tym parki krajobrazowe, powołuje się ze względu na naukowo udokumentowaną wartość przyrodniczą. Wprowadzanie ograniczeń dla swobody zagospodarowania terenu wynika z istniejących walorów przyrodniczych. Zawarte w przedstawionym projekcie uchwały uzależnienie waloryzacji przyrody i krajobrazu od zapisów lokalnych dokumentów planistycznych stanowiłoby kuriozalne odwrócenie tej logiki. Tereny cenne przyrodniczo, które rada gminy przeznacza pod budownictwo lub wydobycie kopalin, stawałyby się tym samym niewarte ochrony, mimo, że ich walory krajobrazowe i przyrodnicze pozostały niezmienione.

Ustawa o ochronie przyrody faktycznie umożliwia ustanowienie zakazów dotyczących tylko części obszaru parku, jednak ta część powinna zostać jednoznacznie określona geograficznie. Nie można uznać za zasadę określenia zakresu obowiązywania zakazów odniesienia do innych dokumentów wydanych przez inne organy, zwłaszcza takich, które ewentualnie w przyszłości zostaną wydane.

Wyłączenie fragmentów Parku spod reżimu określonych zakazów uzasadnione może być niestosownością tych zakazów, np niższą niż inne fragmenty wartością przyrodniczą, a nie warunkami dla takiej czy innej formy działalności gospodarczej.

Uzależnienie stosowania zakazów od treści prognozy oddziaływania na środowisko zamiast od wyników procesu oceny oddziaływania na środowisko

Opracowanie nazwane prognozą skutków środowiskowych jest tylko elementem procesu strategicznej oceny środowiskowej, a jej treść sama w sobie nie stanowi zobiektywizowanego opisu stanu rzeczy, a jedynie wyraz poglądu autorów działających na zlecenie inwestora. Autorzy prognozy nie muszą wykazać się żadnymi uprawnieniami ani spełniać żadnych konkretnych wymogów. Treść prognozy dopiero poddawana zostaje weryfikacji i konfrontacji w procesie zewnętrznych konsultacji społecznych, uzgodnień oraz opiniowania przez uprawnione organy, a jej zapisy mogą zostać uznane za nieudokumentowane lub nieodpowiadające stanowi faktycznemu. Dlatego sama treść prognozy, która stanowi jedynie punkt wyjścia oceny środowiskowej, nie może być wiążąca dla rozstrzygnięć ważnych z punktu widzenia ochrony środowiska, takich jak np lokowanie zakładów wydobywczych w granicach parku krajobrazowego.

Nieudokumentowana diagnoza

W "Uzasadnieniu" zawarto następujące zdanie, którego nie poparto żadnymi danymi: W oparciu o wiedzę na temat złóż kopalin występujących na obszarze Parku, uwzględniając warunki przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe Parku stwierdzono, że liberalizacja zakazu wydobywania do celów gospodarczych skał dla części Parku, nie spowoduje zmiany właściwych proporcji między (...) celami ochrony Parku, a potencjalnym rozwojem gospodarczym.

W kwestii tak zasadniczej dla skutków uchwały podawanie tak daleko idących stwierdzeń bez poparcia ich jakimikolwiek danymi, badaniami czy publikowanymi źródłami nie ma większej wartości merytorycznej i nie powinno być uznane za przesłankę uzasadniającą wprowadzenie kontrowersyjnych zapisów. Projekt nie wskazuje w żaden sposób obszaru, gdzie działalność wydobywcza byłaby dozwolona, a wręcz uzależnia to od przyszłych, nieznanych dziś decyzji gmin. Mimo to autorzy "uzasadnienia" wiedzą, że będą to miejsca, w których przyroda nie ucierpi.