Petycja w sprawie statystów

 26.02.2020r.

Pani Elżbieta Witek
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polski ul. Wiejska 4/6/8
00-902 Warszawa  
 
Szanowna Pani Marszałek,

Na podstawie art. 2 ust. 1 i 3 oraz art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach zwracamy się do Pani Marszałek z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej oraz zmianę przepisów w celu zapewnienia osobom wykonującym pracę statystów stawki minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

UZASADNIENIE:

W imieniu tysięcy statystów zatrudnionych przy realizacji komercyjnych filmów i seriali telewizyjnych przez różne agencje statystów i aktorów nieprofesjonalnych, zwracamy się do Sejmu z prośbą o dokonanie takich zmian legislacyjnych, aby dla statystów miały zastosowanie stawki minimalne oraz zapewnione były na planie podstawowe warunki BHP. Obecne rozwiązania prawne nie zabezpieczają naszych interesów w sposób należyty, a wręcz umożliwiają agencjom stosowanie stawek w dowolnej wysokości, które są drastycznie niższe od tych gwarantowanych w przepisach regulujących wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokość minimalnej stawki godzinowej, a na wielu planach warunki pracy pod względem BHP pozostawiają wiele do życzenia.

Jako statyści i aktorzy nieprofesjonalni zatrudniani jesteśmy przez różne agencje aktorów i statystów (a tych w Polsce są setki), na podstawie umów o dzieło. Stosując ten rodzaj umów ww. agencje powołują się na treść art. 85 ust. 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 05-12-2016 nr 1462-IPPB4.4511.1117.2016.2.IM „(…) Poniżej Wnioskodawca przedstawił zakres prac wykonywanych w ramach produkcji filmów reklamowych, na podstawie umowy/umów cywilnoprawnej zawartej z Wnioskodawcą przez:
(…) statystę, który odgrywa w filmie proste role w tle wobec postaci głównych, dlatego też działania statysty można uznać za artystyczne wykonanie w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (vide: art. 85). Mając na uwadze powyższe, statysta posiada prawa autorskie do artystycznego wykonania, które na mocy postanowień zawartych w umowie o dzieło przenoszone są na rzecz Wnioskodawcy. Za wykonane czynności, czyli stworzenie dzieła i przeniesienie praw autorskich na rzecz Wnioskodawcy statysta otrzymuje wynagrodzenie określone umową o dzieło."

Agencje bezsprzecznie wykorzystują fakt, że umowy o dzieło z definicji nie mogą być objęte minimalną stawką godzinową stosowaną przy umowach innego rodzaju, a ich podpisanie, co do zasady, zamyka nam możliwość odwołania się do określonych instytucji czy organów państwowych (np. sąd) mogących wpłynąć na zmianę ich warunków, w tym głównie wynagrodzenia. W zaistniałej sytuacji  nie mamy  jakichkolwiek mechanizmów prawnych, aby  zakwestionować stawki, narzucone nam w umowach. Wynagrodzenie - w ramach którego mieści się przeniesienie autorskich praw majątkowych do artystycznego wykonania - jakie otrzymujemy za naszą pracę uzależnione jest od produkcji i od zatrudniającej nas agencji i wynosi od ok. 60-90 zł netto/dziennie z zastrzeżeniem, że praca na planie filmowym (włączając w to czas oczekiwania na wejście na plan) może trwać (i zazwyczaj trwa) do 12 godzin dziennie. Z powyższego wynika, iż za czas spędzony na planie filmowym otrzymujemy dość często kwoty w przedziale od ok. 6,00 zł za godzinę do ok. 8,00 - 9,00 zł za godzinę, podczas gdy minimalna stawka godzinowa, o której mowa w Rozporządzeniu RADY MINISTRÓW z dnia 10 września 2019 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2020 r. od dnia 01 stycznia 2020 r. ustalona została w wysokości 17,00 zł brutto.   Postanowienia umów, które podpisujemy  gwarantują kierownikom planu uprawnienie do dysponowania naszym czasem do 12 godzin dziennie! Nierzadko się zdarza, że przebywając na planie 10-12 godzin, większość czasu spędzamy tam bezczynnie, ponieważ osoby odpowiedzialne za organizację dnia pracy na planie (kierownicy planu, reżyserzy), mając na względzie zapisy umowne, nie mają żadnej motywacji do tego, aby plan zorganizować tak, abyśmy nie oczekiwali po kilka/kilkanaście godzin na wejście na plan.
Na planach różnie bywa w zakresie warunków BHP. Nie na wszystkich mamy dostęp do pomieszczeń umożliwiających nam w złych warunkach atmosferycznych czekanie na wejście na plan, jak również do WC. Domagamy się zatem odpowiednich zapisów, aby i te sprawy były unormowane.

W umowach, które podpisujemy, są elementy umowy o dzieło (prawa autorskie do wykonanego przez nas dzieła, udostępnienie wizerunku, za co nie otrzymujemy nawet symbolicznego wynagrodzenia, trudno bowiem uznać, aby w wynagrodzeniu za 10 godz. plan w wysokości 70,00 zł było to uwzględnione), ale dużo jest elementów z umowy zlecenia. Jako statyści pracujemy w określonych godzinach, w przypadku nadgodzin (plany powyżej 12 godzin) dostajemy dodatkowe wynagrodzenie, musimy ściśle wykonywać polecenia reżysera/kierownika planu, nie mamy żadnego wpływu na rolę, którą odgrywamy, nasze nazwiska nie pojawiają się w napisach końcowych, zatem nasza praca nie przyczynia się w sposób twórczy do powstania filmu i więcej jest w niej elementów umowy zlecenia, niż umowy o dzieło.

Wszystkie nasze dotychczasowe rozmowy z agencjami, kontrole z PIPu wykazują, że wszystko jest zgodne z prawem, bo w świetle aktualnie obowiązujących przepisów tak jest. Rozmowy z agencjami kończą się stwierdzeniem: „to jest umowa o dzieło, nie ma w niej stawek minimalnych, każdy ma prawo wyboru pracy, a czy ktoś chce, czy nie za taką stawkę pracować, to jego wybór”.
Jesteśmy jednak przekonani, że nie powinno być tak, aby ktokolwiek w tak arogancki sposób wykorzystywał lukę prawną. że jakieś minima płacowe w Polsce mimo wszystko obowiązują, że nawet art. 65.4 Konstytucji RP daje prawo każdemu zatrudnionemu do chociażby minimalnego wynagrodzenia, jednak żaden akt prawny takiego wynagrodzenia dla nas nie przewiduje. Jesteśmy świadomi tego, że praca, którą wykonujemy jest dla nas pracą dodatkową, ale nawet to nie powinno uprawniać agencji do wykorzystywania tego i płacenia nam stawek tak znacznie odbiegających od stawek minimalnych, o których mowa w Rozporządzeniu RADY MINISTRÓW z dnia 10 września 2019 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2020 r. zagwarantowanej innym grupom pracowniczym.

Mając na względzie powyższe, należało postulować, jak na wstępie.      
  

Elżbieta Jaworska    Skontaktuj się z autorem petycji