Petycja w sprawie przyznania Znaku Dziedzictwa Europejskiego dla Pola Mokotowskiego i Błoń Czyżyńskich

Adresaci petycji:

Komisja Europejska
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Prośba o wsparcie i patronat: europarlamentarzyści ze wszystkich krajów członkowskich, posłowie i senatorowie RP

Szanowni Państwo,

Niniejszym zwracamy się z wnioskiem o wpisanie dwóch historycznych lotnisk: Pole Mokotowskie oraz Rakowice-Czyżyny (wraz z Błoniami Czyżyńskimi) na listę obiektów, którym przyznano Znak Dziedzictwa Europejskiego. Zwracamy się do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wystąpienie ze stosownym wnioskiem do Komisji Europejskiej oraz o wsparcie procesu objęcia Błoń Czyżyńskich ochroną w formie obszarowego wpisu do rejestru zabytków (procedura została zainicjowana pod koniec sierpnia). Prosimy Komisję Europejską o pozytywne odniesienie się do tej inicjatywy oraz o udzielenie wszelkiego możliwego wsparcia lokalnym społecznościom oraz organizacjom pozarządowym, które działają na rzecz obu historycznych lotnisk i nierzadko stają się celem nacisków ze strony lokalnych polityków, deweloperów i grup interesów (taka sytuacja ma miejsce m.in. w Krakowie). Zwracamy się również do europarlamentarzystów oraz posłów i senatorów RP o wsparcie naszych działań w ramach Państwa bieżącej działalności parlamentarnej (w tym mieści się również patronat, podpisanie listu otwartego, udostępnienie petycji na Państwa stronach, profilach na Facebooku i Twitterze ze słowami poparcia – to dla nas bardzo ważne). Będziemy również wdzięczni za nagłośnienie naszej petycji w europejskich mediach.

Znak Dziedzictwa Europejskiego (ang. European Heritage Label; fr. Label du patrimoine européen) przyznawany jest przez Unię Europejską budynkom, dokumentom, muzeom, archiwom, zabytkom lub wydarzeniom, które są postrzegane jako istotne dla tożsamości europejskiej. Programem zarządza Komisja Europejska, a znak przyznawany jest obiektom materialnym i niematerialnym na terenie krajów członkowskich Unii Europejskiej. W Polsce Znak Dziedzictwa Europejskiego uzyskały m.in. Stocznia Gdańska oraz zabytki Lublina związane z Unią Lubelską. Uważamy, że równie wielką rolę dla europejskiej historii i tożsamości odegrały również dwa najstarsze polskie lotniska – Lotnisko Mokotowskie w Warszawie (rok powstania 1910) oraz Rakowice-Czyżyny w Krakowie (1912 rok). Były to zarazem jedne z pierwszych i najnowocześniejszych lotnisk w Europie – to właśnie na bezkresnych łąkach Pola Mokotowskiego oraz Błoń Rakowickich i Błoń Czyżyńskich rodziło się europejskie lotnictwo, które miało fundamentalne znaczenie dla uformowania się Zjednoczonej Europy, jaką znamy dziś. Nie byłoby tak zintegrowanego kontynentu, gdyby nie podróże lotnicze, które znacznie skróciły dystans między Europejczykami i umożliwiły wzajemne poznawanie się.

Oba lotniska są świadkiem Historii przez wielkie H, o znaczeniu ogólnoeuropejskim. Niestety, w obu przypadkach lotnicza historia i dziedzictwo tych miejsc jest nienależycie popularyzowane i chronione. Wokół obu miejsc powstało jednak wiele wartościowych projektów i koncepcji (np. Lotniczy Park Kulturowy w Krakowie, pomysł scalenia i ochrony przed zabudową łąk, przekształcenia ich w pełnowartościowy park), o ich wdrożenie zabiega wiele stowarzyszeń i grup nieformalnych (np. Stowarzyszenie „Błonia Czyżyńskie”), a także służby konserwatorskie. Zmagają się oni jednak z trudnościami, w tym naciskami lobby deweloperskiego czy lokalnych polityków, próbujących ingerować w niezależność i autonomię służb konserwatorskich. Dlatego już samo rozpoczęcie procedury nadania Znaku Dziedzictwa Europejskiego będzie ogromnym wsparciem dla wspomnianych inicjatyw, przysłuży się popularyzacji lotniczej historii tych miejsc, a także zapewni możliwość spokojnego, rzetelnego procedowania wpisu Błoń Czyżyńskich do rejestru zabytków. Życzliwe wsparcie ze strony Ministerstwa Kultury, Komisji Europejskiej oraz europosłów będzie gwarancją wolności od nacisków i zachowania naszego dziedzictwa dla nas samych i przyszłych pokoleń, na co bardzo liczymy.

Podczas gdy na Lotnisku Rakowice-Czyżyny aktualnie toczą się starania o ochronę i utworzenie na całym niezabudowanym obszarze dużego parku miejskiego na miarę berlińskiego Tempelhof, na Polu Mokotowskim taki ogromny park już istnieje, jest wpisany do rejestru zabytków i nie ma ryzyka zabudowy tych terenów. Tym niemniej, Pole Mokotowskie zasługuje na to, by być o wiele bardziej znane w skali całej Europy, a zarazem jest też sporo możliwości, by ten warszawski „Central Park” ulepszyć i scalić zielone tereny zielone dawnego lotniska. Pole Mokotowskie jest niestety przecięte na pół ruchliwą arterią – Aleją Niepodległości. Co prawda obie części są ze sobą połączone kładką pieszo-rowerową, ale rozwiązanie to należy uznać za półśrodek. Dobrym przykładem scalania przestrzeni publicznej wykorzystywanej przez pieszych, biegaczy, spacerowiczów, rolkarzy i rowerzystów jest Sopot, który kilka lat temu schował pod ziemię ruchliwą arterię samochodową, rozcinającą popularny deptak prowadzący na molo (ul. Bohaterów Monte Cassino, czyli „Monciak”). Nad takim samym rozwiązaniem można pomyśleć w Warszawie – za kilka-kilkanaście lat schować fragment Alei Niepodległości do tunelu, tak by na górze powstała nowa przestrzeń parkowa, scalająca oba fragmenty dawnego lotniska. Mieszkańcy Warszawy zgłaszają też wiele innych pomysłów na ulepszenie ich parku. Nadanie Polu Mokotowskiemu oraz Błoniom Czyżyńskim i Rakowickim Znaku Dziedzictwa Europejskiego z pewnością uczyni te odważne pomysły o wiele bardziej realnymi, umożliwi pozyskiwanie środków z nowych źródeł na urządzenie i rewitalizację obu parków, w tym również na scalanie przestrzeni.

Niezależnie od powyższego, prosimy również o udzielenie służbom konserwatorskim, organizacjom pozarządowym i społecznościom lokalnym wszelkiego możliwego wsparcia i ochrony, by mogli nadal realizować swoją działalność wolni od nacisków ze strony lokalnych grup polityczno-deweloperskich. Apelujemy również o nie udzielanie dotacji unijnych oraz o cofnięcie już przyznanych dotacji na projekty, które mogłyby prowadzić do dewastacji historycznych terenów zielonych oraz które nie mają akceptacji lokalnych społeczności. Dotyczy to również uczelni wyższych i podległych im spółek, które niestety czasem zapominają o swej roli i zachowują się jak bezduszny deweloper.

Jak wspomnieliśmy, nasza petycja nie ma charakteru lokalnego, ale ogólnoeuropejski. Dlatego o podpis prosimy wszystkich zainteresowanych Europejczyków – nie tylko z Polski i Unii Europejskiej, ale także z krajów stowarzyszonych i sąsiadujących, w tym z bliskiej nam Ukrainy i Białorusi. Z tego też względu będziemy wdzięczni za opisanie przedstawionej w petycji sprawy w europejskich mediach, również w tych spoza UE, co niewątpliwie pomoże zachować nasze dziedzictwo dla przyszłych pokoleń, a także spopularyzuje Pole Mokotowskie i Błonia Czyżyńskie jako ciekawy obiekt historyczny, wartościową atrakcję turystyczną.

Jakub Łoginow i Stowarzyszenie Błonia Czyżyńskie    Skontaktuj się z autorem petycji