Język białoruski na przejściach granicznych Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi
Skontaktuj się z autorem petycji
Po co nam język białoruski na przejściach granicznych? Czy warto wspierać ten język?
2019-06-07 18:32:09Po co nam język białoruski na przejściach granicznych? Czy warto wspierać ten język?
Po pierwsze, białoruski to język niezależności, łącznik pomiędzy historią Wielkiego Księstwa Litewskiego, Białoruskiej Republiki Ludowej (1918 - 1919) i dzisiejszej Republiki Białorusi. Odradza się dzięki działaniom oddolnym, spływa na ulice z uniwersyteckich wydziałów historii czy filologii, przywracany jest pracą aktywistów i nauczycieli, rozpowszechniany przez instytucje kultury, organizacje społeczne i media.
Po drugie, Polskie władze wspierają ten język już od lat pomagając białoruskim organizacjom edukacyjnym, kulturalnym czy mediom, dla których zachowanie rodzimej mowy jest kluczowe.
Instytut Polski w Mińsku, podlegający pod MSZ, używa tylko tego języka przy promocji polskiej kultury.
Po trzecie, władze centralne w Mińsku również dostrzegły, że własny język jest jednym z filarów niezależności. Obecnie, szukając stacji w metrze czy nazwy ulicy na murach, język rosyjski może być nieprzydatny.
Krótko o historii języka białoruskiego (źródło Wiki):
-język staroruski, ogólnoruski (X – XIV w.)
-język ruski (XIV – XVIII w.) [nazywany także starobiałoruskim i staroukraińskim]
-formowanie języka ruskiego (XV w.)
-złoty wiek, język państwowy w Wielkim Księstwie Litewskim (XVI w.)
-stopniowy upadek (XVIII w.)
-język ludowy (XVIII w.)
-formowanie współczesnego języka białoruskiego (XIX w.)
-rozwój języka (XX w.)
W XIII wieku język ruski stał się językiem państwowym Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pierwsza drukowana książka w tym języku wydana została przez Franciszka Skarynę w 1517 roku. Wydając w latach 1517–1519 księgi Starego Testamentu po rusku (Biblia Franciszka Skaryny), był on autorem drugiego na świecie tłumaczenia Biblii na język niekanoniczny. W XVI wieku jedna z pierwszych kodyfikacji prawa w Europie – tzw. statuty litewskie (1529, 1566, 1588) – pisane były po rusku. Język ruski był też językiem dyplomacji Wielkiego Księstwa Litewskiego, używanym w kontaktach z Rosją i Polską.
Język białoruski w XIX w. (po upadku powstania styczniowego) zaczęto zapisywać w alfabecie polskim, ze względu na zakaz drukowania w języku białoruskim. Dopiero później zastąpiony został cyrylicą (dyskusja na łamach gazety „Naša niva” w 1916 roku). Język ruski był zapisywany także przy pomocy pisma arabskiego (tzw. al-kitaby) przez Tatarów litewskich, którzy zostali osiedleni na terenach Podlasia i Litwy w celu ochrony ziem granicznych przed najazdami Krzyżaków.
Odrodzenie i nowoczesne kształtowanie współczesnego języka białoruskiego nastąpiło dopiero w połowie XIX wieku dzięki twórczości białoruskich i polskich postaci życia literackiego: Jana Barszczewskiego, Władysława Syrokomli, Wincentego Dunina-Marcinkiewicza, Franciszka Bohuszewicza, Adama Hurynowicza i innych pisarzy i poetów. W roku 1918 uzyskał status języka państwowego Białoruskiej Republiki Ludowej, później Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Przemysław Kuczyński