Nie! dla dużych hodowli zwierząt w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym i Obszarach Natura 2000

Do: 

• Wojewody Mazowieckiego
• Wójta Gminy Sterdyń
• Rady Gminy Sterdyń
• Ministra Zdrowia
• Rzecznika Praw Obywatelskich

Szanowni Państwo,

• w związku z procedowaną obecnie zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Sterdyń (źródło: https://sterdyn.bip.net.pl/?a=2169), polegającej na:

- zniesieniu, obecnie obowiązującego, zakazu realizowania przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w zakresie obsady zwierząt do 209 DJP*(Duża Jednostka Przeliczeniowa, obliczana wg współczynnika przeliczania sztuk rzeczywistych na DJP), za wyjątkiem ferm drobiu,  

- wyrażamy swój głęboki sprzeciw wobec takiej zmianie planu, ze względu na destrukcyjny wpływ intensywnego rolnictwa zarówno na ekosystem Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego jak i ekosystem form ochrony przyrody w sieci Natura 2000: Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków  - Dolina Dolnego Bugu (PLB 140001) i Obszaru Specjalnej Ochrony Siedlisk -  Ostoja Nadbużańska (PLH140011).

Dotychczas w miejscowym planie zagospodarowania obowiązywał zakaz realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Na obszarze Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego w gminie Sterdyń mogły być prowadzone hodowle zwierząt jedynie o obsadzie do 40 DJP. Pomimo tych prawnych, ilościowych ograniczeń - według oficjalnych danych – już obecnie utrzymywane są znacznie liczniejsze stada, ze stałą tendencją wzrostową. 

(źródło: publikacja Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Hodowców Mleka pt. Ocena i hodowla bydła mlecznego - dane za rok 2020, opublikowany: https://pfhb.pl/fileadmin/user_upload/OCENA/publikacje/publikacje_2021/Wyniki_oceny_za_rok_2020_PFHBiPM_RO_Parzniew.pdf)

 Zmiana planu ma na celu umożliwienie prowadzenie chowu i hodowli zwierząt
o obsadzie do 209 DJP, na terenach, leżących w granicach Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego oraz Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 - Dolina Dolnego Bugu (PLB 140001)
(wsie: Kiełpiniec, Kiezie, Kamieńczyk, Matejki, Białobrzegi).

Tuż za zabudowaniami wsi rozciągają się tereny Obszaru Specjalnej Ochrony Siedlisk Natura 2000 -  Ostoja Nadbużańska (PLH140011), które są użytkowane rolniczo.  

rys 1. Obszary Gminy Sterdyń objęte formami ochrony przyrody (http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy)  

Nasz głos sprzeciwu w tej sprawie został już dwukrotnie wyrażony:

- w styczniu 2021 roku - do Wójta Gminy Sterdyń wpłynęło 25 sprzeciwów przeciwko planowanej zmianie planu,

- w lutym 2022 roku - do Wójta Gminy wpłynęło 19 wniosków o niedokonywanie takiej zmiany oraz petycja podpisana przez 264 osoby.

Jednak Wójt Gminy Sterdyń i Rada Gminy Sterdyń  (w której 2/3 radnych to rolnicy, głównie hodowcy bydła),  nie uwzględnili  głosów mieszkańców i właścicieli nieruchomości oraz Osób Podpisanych pod Petycją,  a procedura  zmiany planu  zagospodarowania przestrzennego jest kontynuowana.  Obecnie zakończył się etap wyłożenia planu do publicznego wglądu, a do 10 marca br. można składać uwagi do projektu planu.  Uwagi, zgodnie z ustawą, może wnieść każdy, kto kwestionuje ustalenia planu. Nie trzeba być mieszkańcem danej gminy czy właścicielem nieruchomości objętej zmianą  planu.

Zmiana planu ma  umożliwić prowadzenie  dużych hodowli zwierząt
w zwartej zabudowie wsi, gdzie zabudowa zagrodowa sąsiaduje z zabudową jednorodzinną i letniskową. 

rys. 2. Położenie nadbużańskich wsi  Kiełpiniec, Kiezie, Białobrzegi (źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy)  

Znieniesie zakazu chowu i hodowli zwierząt o tak dużej obsadzie stanowi ogromne zagrożenie dla ekosystemów Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego
i Obszarów Natura 2000, a  skutki będą nieodwracalne.  

Nadbużański Park Krajobrazowy to jeden z ciekawszych i cenniejszych obszarów przyrodniczych w Polsce. 

Niezwykłe zróżnicowanie siedlisk i urozmaicona rzeźba terenu sprawiły, że na obszarze Parku występuje około 161 zbiorowisk roślinnych, na które składa się aż 1027 gatunków.

Stanowi to około 42% flory Polski i jednocześnie około 86% flory Niżu Polskiego. Występuje tu 136 gatunków chronionych, w tym 93 objęte są ochroną całkowitą oraz 391 zaliczone do rzadkich w skali regionu i kraju.

Oprócz tego schronienie znalazły tu gatunki zapisane w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, jako narażone na wyginięcie: widlicz cyprysowaty, starodub łąkowy, wielosił błękitny, czarcikęsik Kluka, cibora żółta i turzyca luźnokępkowa.

Zanikanie ich stanowisk spowodowane jest intensywną gospodarką rolniczą na terenach łąkowych.

rys.3. Czermień błotna (źródło: https://atlas.roslin.pl)    

rys.4. Starodub łąkowy (źródło: https://florintegral.pl)                             

rys. 5. Storczyk szerokolistny foto: Bernd Haynold     

rys. 6. Zimoziół północny     

rys. 7. Czarcikęsik Kluka foto: M.Bielecki i E. Bróż  

Dolina Bugu jest ostoją  ornitologiczną, doskonałe warunki bytowania znalazło tu blisko 200 gatunków ptaków, w tym ponad 150 odbywa tu lęgi.

Do najrzadszych należą takie gatunki jak: kulik wielki, kszyk, samotnik, błotniak stawowy, rybitwy: rzeczna, białoczelna i czarna oraz sieweczki rzeczna i obrożna.

W norkach na stromych nadrzecznych skarpach bytują zimorodki i jaskółki brzegówki. Licznie występują czaple siwe, bociany białe i słonki.

Coraz liczniej występują żurawie i gniazdują rzadkie bociany czarne. Nad wszystkim czuwają ptaki drapieżne:  orlik krzykliwy, trzmielojad oraz krogulce i pustułki.

Ekosystem Parku  to także 48 gatunków ryb (w tym bardzo rzadkich, takich jak brzany, świnki i certy).

Jest to także jedna z najważniejszych ostoi rzadkich gatunków ssaków. Występuje tu aż 49 gatunków tej gromady zwierząt, co stanowi niemal połowę wszystkich ssaków Polski. Z tego większość, bo aż 27 gatunków, objęta jest ochroną prawną, w tym 22 ochroną ścisłą: jeż europejski, siedem gatunków nietoperzy, chomik europejski, kret, bóbr europejski, badylarka, mysz zaroślowa oraz wydra.

Cztery gatunki znalazły się też na Polskiej Czerwonej Liście gatunków zagrożonych wyginięciem: nietoperze: borowiaczek, mopek i mroczek posrebrzany oraz chomik europejski.

Występuje tu około 12 gatunków płazów i 6 gatunków gadów, m.in. gniewosz plamisty i żółw błotny.

Wśród drzew, na krzakach i w ściółce leśnej spaceruje i szuka zdobyczy aż 216 gatunków pająków, z których 10 znalazło się na Polskiej Czerwonej Liście.   

rys.8. Trzmielojad foto: Andreas Trepte     

rys.9. Pustułka foto: Andreas Trepte   

rys. 10. Samotnik (źródło: https://www.ekologia.pl) 

rys. 12. Borowiaczek fot: Karin Jahne (źródło: medianauka.pl)

rys. 13. Mroczek posrebrzany fot. Joahim Neumann (źródło: www.medianauka.pl)

Dlaczego tak wiele gatunków jest zagrożonych wyginięciem?

Główną przyczyną jest intensywne, nowoczesne rolnictwo. Zagrożeniem dla ekosystemów i bioróżnorodności   są następujące działania związane z rolnictwem:

• intensyfikacja produkcji rolnej; 

• upraszczanie krajobrazu rolniczego (komasacje gruntów, likwidacja drzew, krzewów, miedz, oczek wodnych i bagienek);

• wycinanie śródpolnych zadrzewień;

• stosowanie środków ochrony roślin;

• wczesny termin pokosu (koszenie łąk już w maju lub na początku czerwca);

• koszenie łąk od zewnątrz do środka; • osuszanie podmokłych łąk;

• upraszczanie struktury roślinności (podsiewanie szlachetnymi gatunkami traw).

(źródło: http://ptaki-rolnictwo.bocian.org.pl/)

Zbyt wczesne koszenie uniemożliwia roślinom zawiązanie owoców i odnawianie się gatunku, a intensywne nawożenie gnojówką/gnojowicą stwarza korzystne warunki dla roślin z nimi konkurujących.

Miedze, ugory, oczka wodne, zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne oraz inne ekosystemy nierolnicze odgrywają bardzo ważną rolę w utrzymaniu odpowiedniego stanu środowiska terenów rolniczych. Ograniczają erozję gleby, poprawiają mikroklimat na polach uprawnych, regulują stosunki wodne oraz gwarantują zachowanie różnorodności biologicznej. Ich obecność decyduje o występowaniu gatunków zagrożonych i chronionych. Ich przetrwanie   w dużej mierze będzie zależało od zachowania ekstensywnych metod gospodarowania oraz tradycyjnego krajobrazu polskiej wsi.  

Zmiany zachodzące w rolnictwie i ich wpływ na ekosystem:

(źródło:  https://www.facebook.com/Ecological-Consciousness) 

Intensyfikacja hodowli wiąże się z intensyfikacją produkcji własnej paszy, co już obecnie skutkuje nadmiernym nawożeniem nadbużańskich łąk gnojówką
i gnojowicą oraz przeorywaniem naturalnych muraw i zastępowaniem jej wysokowydajną mieszanką traw.

Nadmiar azotanów zawartych w nawozach przedostaje się wód gruntowych,
a następnie spływa do cieków wodnych.

Pierwsze koszenie łąk nadbużańskich  odbywa się już w ostatnich dniach maja lub w początkach czerwca, a w sezonie wykonywane są trzy, a czasem nawet cztery pokosy. Tymczasem preferowane działania ochronne w Parku na terenach łąkowych to opóźnianie pierwszego pokosu do lipca oraz prowadzenie zabiegów agrotechnicznych zgodnie z wymogami zbiorowisk roślinnych i zasiedlających je gatunków fauny, zwłaszcza ptaków (odpowiednie terminy, częstotliwość i techniki koszenia).  

Hodowla zwierząt wiąże się z przedostawaniem się do atmosfery odorantów,
w tym siarkowodoru, amoniaku, tlenku azotu, a także aldehydów, amin, węglowodorów aromatycznych, kwasów organicznych oraz związków siarki. A nawet niskie stężenia amoniaku i siarkowodoru - zawsze powstające przy tego typu obiektach - w znacznym stopniu pogorszą stan środowiska naturalnego oraz wpływają jakość życia i stan zdrowia  mieszkańców.  

Już obecnie, przy znacznie mniejszej, niż planowana, obsadzie zwierząt, występuje problem z zagospodarowaniem  nadmiaru obornika. Stwierdzono przypadki  „ukrywania” obornika w zagajnikach, a także kilkuletnie zaleganie obornika w zagłębieniach terenu. Rolnicy mogą gromadzić obornik bezpośrednio na gruntach rolnych, jednak nie dłużej niż przez 6 miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm. Pryzmy muszą znajdować się poza zagłębieniami terenu, na możliwie płaskim terenie, o dopuszczalnym spadku do 3%. Teren nie powinien być piaszczysty i podmokły.

Już obecnie, przy dużo mniejszych obsadach zwierząt, pierwsze koszenie łąk odbywa się  na przełomie maja/czerwca (zdjęcie z 3 czerwca)

Już obecnie niektórzy hodowcy bydła mlecznego w celu pozyskiwania zwiększonej ilości paszy przeorywują łąki, by zasiać wysokogatunkowe trawy (zdjęcie z kwietnia 2021 r.)

A tak rolnicy "przechowują" nadmiar obornika (występujący przy dużo mniejszych obsadach zwierząt, niż planowane).

A tak przechowywany jest obornik w gospodarstwie rolnym z oborą na 60 krów
-  w zwartej zabudowie wsi,  w okresie letnim, przy upałach przekraczających ponad 30 stopni Celsjusza.

Planowane zwiększenie chowu i  hodowli zwierząt znacznie przyspieszy obserwowany od kilkunastu lat proces degradacji ekosystemu Parku.

Strategiczna Prognoza Oddziaływania na Środowisko, opracowana na zlecenie Gminy Sterdyń (to obligatoryjny wymóg ustawowy przy sporządzaniu i zmienie planu zagospodarowania) wykazała, że po zmianach  planu zagospodarowania Gminy Sterdyń wystąpią negatywne i stałe oodziaływania na środowisko, w zakresie:

- powietrza atmosferycznego  - oddziaływanie  będzie pewne, bezpośrednie, długoterminowe, stałe i negatywne  (związane z emisją substancji szkodliwych, powstawaniem gazów uznawanych za zanieczyszczające powietrze, namnażaniem się szkodliwych mikroorganizmów);

- klimatu - oddziaływanie będzie: pewne, bezpośrednie, stałe i negatywne. Będzie się też kumulować (hodowle zwierząt gospodarskich o dużej obsadzie będą źródłem emisji gazów cieplarnianych metan (CH4) i dwutlenek węgla (CO2);

-  różnorodności biologicznej, szaty roślinnej - oddziaływanie będzie  pewne, bezpośrednie, długoterminowe, stale i negatywne (zajęcie i przekształcenie siedlisk roślin i zwierząt; zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej). Dodatkowo oddziaływania z gospodarstw hodowlanych połozonych blisko siebie w tej samej miejscowości mogą się ze sobą kumulować ;

-  różnorodności biologicznej, w tym rośliny i zwierzęta  - oddziaływanie będzie możliwe, bezpośrednie, długoterminowe, stałe i negatywne (intensyfikacja użytkowania gruntów rolnych w tym monokultury gruntów ornych (głównie uprawa kukurydzy)  i łąk (wzrost ilość zabiegów agrotechnicznych, zaorywanie łąk, wysiew mieszanek wysokowydajnych traw, wałowanie, włókowanie, nawożenie, kilkukrotne koszenie w ciągu sezonu wegetacyjnego) ;

- obszarów i obiektów chronionych:

- Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego - potencjalne oddziaływania negatywne mogą dotyczyć głównie różnorodności biologicznej, szaty roślinnej i fauny oraz krajobrazu;

- Obszaru Natura 2000 - Dolina Dolnego Bugu PLB140001 - oddziaływanie będzie możliwe, bezpośrednie, długoterminowe, stałe i negatywne (pogorszenie jakości siedlisk lęgowych gatunków ptaków, które gniazdują na łąkach. Zasięg i intensywność tego oddziaływania będzie nasilać się wraz ze wzrostem ilości dużych hodowli na danym terenie oraz ze wzrostem obsady tych hodowli. Do gatunków ptaków, które są przedmiotami przedmiotów ochrony obszaru N2000 Dolina Dolnego Bugu, które występują w granicach gminy Sterdyń i które mogą
być narażone na opisane oddziaływanie należą: A055 cyranka, A056 płaskonos, A084 błotniak łąkowy, A119 kropiatka, A122 derkacz, A153 kszyk, A162 krwawodzió

 - Obszaru Natura 2000 - Ostoja Nadbużańska PLH140011 - oddziaływanie będzie: możliwe, bezpośrednie, długoterminowe, stałe i negatywne (intensyfikacja użytkowania łąk; eutrofizacja
środowiska wodnego spowodowana spływem nawozów naturalnych z użytków rolnych do wód
powierzchniowych (stosowanie gnojowicy i obornika, pryzmowanie obornika). W gminie Sterdyń na
eutrofizację narażone są głównie starorzecza, które zostały zaklasyfikowane jako siedliska przyrodnicze 3150 – starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion. Zbiorniki te stanowią również siedlisko występowania gatunków płazów, które są przedmiotami ochrony obszaru; 1166 traszka grzebieniasta i 1188 kumak nizinny.

zasoby naturalne - oddziaływanie  będzie: pewne, bezpośrednie, długoterminowe, stałe i negatywne (zwiększone zapotrzebowanie na wodę);

ludzi -    oddziaływanie będzie: pewne, bezpośrednie,długoterminowe, stałe i negatywne (emisja odorowa).

(źródło: file:///C:/Users/Pc/Downloads/Sterdy%C5%84_prognoza_MPZP-2.pdf str.46-61

Planowana zmiana planu zagospodarowania, umożliwiająca realizację przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko - hodowli zwierząt w obsadzie do 209 DJP, w zwartej zabudowie wsi, na terenach leżących w Nadbużańskim Parku Krajobrazowym i obszarach Natura 2000,  stoi w sprzeczności z perspektywicznym dokumentem strategicznym Gminy Sterdyń, tj. "Strategią rozwoju gminy Sterdyń na lata 2016-2025", przyjętą przez Radę Gminy Sterdyń w 2015 roku, tj.:
strategicznym celem nr 2 - troska o ład przestrzenny i celem operacyjnym - "rozdział funkcji mieszkaniowych od gospodarczych",

oraz strategicznym celem nr 3  „zachowanie i ochrona środowiska naturalnego”
i  celem operacyjnym "dostosowanie zagospodarowania przestrzennego
w rejonach cennych turystycznie do potrzeb przyszłego rozwoju turystyki
i wypoczynku".   

(źródło: Uchwała Nr XI/59/15  Rady Gminy Sterdyń z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia "Strategii rozwoju gminy Sterdyń na lata 2016-2025")

 
Środowisko jest wspólnym dobrem wszystkich Obywateli. Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych (art. 74 ust. 2 Konstytucji RP). Każdy obywatel ma obowiązek dbałości o stan środowiska oraz ponosi odpowiedzialność za spowodowanie pogorszenia się jego stanu (art. 86 Konstytucji RP).

Z poważaniem

Obywatele    Skontaktuj się z autorem petycji