Petycja przeciwko budowie oczyszczalni ścieków nad rzeką Świder

Wojewoda Mazowiecki
Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie
pl. Bankowy 3/5
00-950 Warszawa

        Organizacje pozarządowe oraz mieszkańcy Powiatu Otwockiego sprzeciwiają się budowie oczyszczalni ścieków w zaplanowanej przez władze Józefowa lokalizacji nad rzeką Świder.

Administracja miasta Józefów dąży do wybudowania w bezpośrednim sąsiedztwie Rezerwatu Świder oczyszczalni ścieków z rurą zrzutową skierowaną do rzeki w miejscu, które tradycyjnie służy mieszkańcom do wypoczynku i kąpieli, szczególnie w sezonie letnim. Jest to chętnie uczęszczany przez mieszkańców teren przy starym moście kolejki wąskotorowej przy ul. Turystycznej, gdzie w sezonie letnim spędzają czas setki ludzi.

800 metrów w dół rzeki od miejsca, gdzie ma się znaleźć rura zrzutowa, znajdują się Brzegi, gdzie Michał Elwiro Andriolli postawił pierwsze drewniane domy i rozpoczął tradycje letniskowe i uzdrowiskowe nad Świdrem. Rzeka Świder i jej okolice stanowią ważny element miejscowej kultury i tradycji, dlatego uważamy, że należy je chronić.

Ponadto plaże, które znajdują się w sąsiedztwie starego mostu po obu stronach rzeki, ze względu na istniejącą infrastrukturę są jedynymi łatwo dostępnymi dla mieszkańców poruszających się na wózkach, czy z wózkami dziecięcymi.

Okolice rzeki Świder posiadają wartość przyrodniczą. Bogaty ekosystem będący miejscem występowania wielu gatunków zwierząt oraz czystość wód przesądziły o objęciu rzeki oraz jej brzegów ochroną rezerwatową w 1978 roku. Rezerwat Przyrody Świder leży w otulinie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego im. Czesława Łaszka.

Budowa oczyszczalni ścieków nad rzeką Świder zagraża wszystkim wymienionym wyżej wartościom tego miejsca. Organizacje pozarządowe jak i mieszkańcy zaniepokojeni są planami budowy oczyszczalni z kilku powodów: 

- usytuowanie rury zrzutowej i możliwa uciążliwość zapachowa wykluczą to miejsce z użytkowania rekreacyjnego. Okolice starego mostu są popularnym miejscem rekreacji, a przeznaczenie tego terenu na zrzut ścieków „oczyszczonych” doprowadzi do tego że mieszkańcy będą musieli znaleźć inne miejsca do wypoczynku. Oznacza to wzrost antropopresji na przyrodę Rezerwatu, m.in. konieczność dojechania nad rzekę, wydeptywanie roślinności brzegowej, zaśmiecanie terenu przy braku zorganizowanych form zbiórki odpadów, itp. Odebranie mieszkańcom najchętniej przez nich odwiedzanego miejsca rekreacji stoi zarazem w sprzeczności z zasadami ochrony przyrody, które mówią, że w miejscach cennych przyrodniczo ruch turystyczny powinien odbywać się w sposób uporządkowany. Istniejące w tym miejscu rozwiązania: łatwy dojazd, parking, ograniczona plażami przestrzeń, kosze na śmieci – to działająca infrastruktura, której cel będzie zniweczony budową oczyszczalni i rury zrzutowej.

- lokalizacja rury zrzutowej, likwidując istniejące w tym miejscu warunki rekreacyjne, udaremni wieloletnie wysiłki osób zaangażowanych w rozwój rekreacji w tym miejscu. Teren wokół starego mostu od kilku lat rozwija się prężnie jako miejsce zorganizowanej rekreacji z jednymi z największych w Polsce zawodami w skimboardingu, boiskiem do siatkówki plażowej, barem. Działania te wykraczają daleko poza lokalną społeczność Otwocka i Józefowa, a sama plaża stała się w ostatnich latach popularnym miejscem rekreacji wielu mieszkańców linii otwockiej i Warszawy. To są aspekty nie do przecenienia w długofalowym rozwoju całego powiatu otwockiego, oraz istotne z punktu widzenia rozwijania inicjatyw społecznych, które od dłuższego czasu temu miejscu towarzyszą.

- mimo że skutki budowy oczyszczalni odczują wszyscy mieszkańcy, miastu Otwock odmówiono uznania za stronę w postępowaniu, a „konsultacje społeczne” dotyczyły tylko mieszkańców Józefowa.

- budowa oczyszczalni wiąże się z wycinką drzew, a więc poważną i nieodwracalną ingerencją w krajobraz nad rzeką.

- biorąc pod uwagę, że nie istnieją urządzenia bezawaryjne, a technologia z czasem się starzeje i staje coraz bardziej zawodna, funkcjonowanie oczyszczalni niesie ze sobą ryzyko skażenia. Zastosowane w projekcie rozwiązania nie gwarantują, że nie dojdzie do zanieczyszczenia rzeki. Nawet władze Józefowa przyznają, że w przypadku awarii możliwe jest przetrzymywanie ścieków w systemie jedynie przez 36 godzin. Później, w przypadku nieusunięcia awarii, nieoczyszczone ścieki trafią do rezerwatu. W przypadku zniszczenia złoża biologicznego (co zdarza się w oczyszczalniach), nie ma technicznej możliwości usunięcia awarii w takim czasie. Odbudowa złoża może trwać parę tygodni. Oznacza to, że w tym czasie do Rezerwatu będą zrzucane nieoczyszczone ścieki. Jak wynika z dokumentacji, na etapie rozruchu do Rezerwatu będą trafiały ścieki niespełniające norm, czyli nieoczyszczone. Jest to sprzeczne z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz szkodliwe zarówno dla środowiska jak i dla ludzi.

- ilość wody w rzece Świder ulega sezonowym fluktuacjom. Bywa, że stan wody jest wręcz krytycznie niski; w takiej sytuacji stężenie odprowadzanych rurą ścieków „oczyszczonych” w ogólnej ilości niesionej wody będzie stosunkowo duże. Z drugiej strony, przy wysokim stanie wody w Wiśle dochodzi do cofki: bieg Świdra zwalnia, a poziom wody bardzo się podnosi. W takiej sytuacji to, co spłynie rurą, będzie przez długi czas zalegało, grożąc skażeniem. Rzeka Świder nie jest więc zbiornikiem odpowiednim do odbioru ścieków „oczyszczonych”.

- usytuowanie rury zrzutowej oraz nieustannie spływające z niej ścieki „oczyszczone” stanowią trwałe i nieodwracalne naruszenie brzegów i samego koryta rzeki, które w tym przypadku są ukształtowane naturalnie. Jest to zatem niszczenie elementu przyrody podlegającego ochronie rezerwatowej. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska nie zezwolił miastu Józefów na niszczenie rzeźby terenu, a należy z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że tego typu przekształcenia będą miały miejsce. Oznacza, to że zostanie złamane prawo! Trzeba także zaznaczyć, że ścieki będą odprowadzane na brzegu, na którym znajduje się plaża. Przez większą część roku ścieki będą odprowadzane bezpośrednio do gruntu czyli na plażę. Jedynie podczas wysokich stanów wody ścieki trafią bezpośrednio do rzeki. W przypadku sytuacji awaryjnej rodzi to olbrzymie zagrożenie epidemiologiczne (bezpośredni kontakt ludzi i zwierząt z surowymi ściekami zawierającymi bakterie, patogeny itp.)

Nie kwestionujemy samej potrzeby budowy oczyszczalni, sprzeciwiamy się jednak jej lokalizacji nad rzeką Świder.

Polskie prawo (Ustawa o Ochronie Przyrody, Dz.U. 2013 poz. 627, art. 4) mówi, że „Obowiązkiem organów administracji publicznej, osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych oraz osób fizycznych jest dbałość o przyrodę będącą dziedzictwem i bogactwem narodowym”.

Wyrażamy nadzieję, że przez wzgląd na swoje wartości kulturowe i przyrodnicze, Rezerwat Świder zostanie uchroniony przed dewastacją, a decyzja w sprawie budowy oczyszczalni ścieków w Józefowie nad Świdrem będzie negatywna.

Organizacje:

- Fundacja „Nad Świdrem Przystań – Majówkowe Perspektywy”

- Fundacja „Pro Homini”

- Polski Klub Ekologiczny „Otwockie Sosny”

- Stowarzyszenie „Chodź nad Świder”

- Stowarzyszenie „Kocham Józefów”

oraz mieszkańcy powiatu Otwockiego

Zuzanna Stępniak    Skontaktuj się z autorem petycji