NIE CHCEMY KOPALNI TORFU NA ŁĄKACH NAD RZEKĄ NAREW
Skontaktuj się z autorem petycji
https://czyzenarewtorf.wordpress.com/
2021-06-26 21:50:14O dalszych losach tej sprawy można przeczytać na tej stronie internetowej:
Przekroczenie ustawowego terminu rozpatrzenia petycji przez władze gminy Czyże
2020-12-03 18:04:11Pomimo upływu ustawowego terminu rozpatrzenia petycji Wójt Gminy Czyże i Rada Gminy Czyże nie przekazali żadnej informacji o sposobie rozpatrzenia petycji złożonej do nich 9 lipca. W związku z tym skierowano skargę na oba te organy. Skarga na Wójta została skierowana do Rady Gminy Czyże, a skarga na Radę Gminy Czyże – do Wojewody Podlaskiego.
Wojewoda Podlaski wystosował do Rady Gminy Czyże pismo, w którym:
- wskazuje, że petycja powinna być rozpatrzona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej złożenia;
- prosi o udzielenie odpowiedzi w możliwie najbliższym terminie;
- prosi o poinformowanie organu nadzoru o sposobie załatwienia sprawy.
Skarga na Wójta Gminy Czyże będzie rozpatrywana przez Radę Gminy Czyże podczas najbliższego posiedzenia:
- 10 grudnia o godz. 9 na wspólnym posiedzeniu wszystkich komisji Rady Gminy oraz
- 10 grudnia o godz. 11 na sesji Rady Gminy.
20 października 2020: Petycja została złożona do władz gminy Narew
2020-10-23 16:46:3120 października 2020 r. petycja wraz z około 6500 podpisami została przekazana do władz gminy Narew. Wśród tych podpisów jest kilkaset podpisów mieszkańców gminy Narew.
Rada Gminy Narew nie uchwaliła zgłaszanego przez Wójta (na wniosek firmy Wokas) projektu zmiany Studium przestrzennego zagospodarowania w kierunku umożliwienia eksploatacji torfu. Mieszkańcy wyrazili swój sprzeciw w różnych formach: podczas spotkania w Gorodczynie w grudniu 2019 r., poprzez zawiązanie Społecznego Komitetu Ochrony Łąk Torfowych, a także poprzez składanie podpisów pod petycją przeciwko kopalni torfu.
W październiku 2020 r. do Urzędu Gminy wpłynęło pismo od Marszałka Województwa Podlaskiego dotyczące projektu robót geologicznych, planowanych przez firmę Wokas w celu udokumentowania złoża torfu. Jest to krok przygotowawczy do otwarcia kopalni. Gmina Narew ma możliwość wyrazić swoje stanowisko w odpowiedzi na to pismo. Ze względu na stanowisko mieszkańców oraz Rady Gminy, Wójt Gminy powinien sprzeciwić się prowadzeniu robót geologicznych na tym terenie i dokumentowaniu złoża, którego eksploatacja jest sprzeczna z interesami gminy i jej mieszkańców.
Stanowisko Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi ws eksploatacji torfu w gminie Czyże
2020-07-30 15:37:22Publikujemy wyciąg z pisma Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 lipca 2020 roku, które otrzymał wójt i radni gminy Czyże:
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wyraża głęboki niepokój, co do planowanej budowy kopalni torfu na pograniczu gminy Narew i Czyże w strefie doliny rzeki Narew, z uwagi na to, że strefa ta odgrywa kluczową rolę w gospodarce wodnej całego województwa podlaskiego.
Przy narastających problemach niedoboru wody w rolnictwie nie można zapominać o obowiązku ochrony torfowisk. Istotną rolą torfowisk z punktu widzenia rolnictwa i całego środowiska jest retencja wody, co jest bardzo ważne w aspekcie zmniejszających się zasobów wodnych na większości obszarów Polski.
Hydrologiczne znaczenie torfowisk wynika z dużej porowatości torfu gleb torfowych i torfowomurszowych oraz dużej zawartości materii organicznej. Torfy, w odróżnieniu od glebowych utworów mineralnych, mogą gromadzić w swojej objętości dużą zawartość (około 75-90% wody), są więc specyficznymi naturalnymi zbiornikami retencyjnymi. Ponadto, korzyść z retencji wody przez te grunty nie polega na samym zgromadzeniu wody, ale na funkcjonowaniu torfowiska jako „opóźniacza odpływu” w całym, bardziej złożonym układzie hydrologicznym.
Dodatkowo podkreślenia wymaga, że torfy wykazują duże właściwości filtracyjne dla wód przemieszczających się pionowo i poziomo. Redukcja biogenów w wodach spływających z otaczających pól i przepływających przez torfowiska do rzeki może sięgać od 60 do 100%. Torfy hamują przepływ azotu i unieruchamiają fosfor. Znaczenie torfowisk jako barier biogeochemicznych polega między innymi na możliwości wiązania siarki, absorbowaniu wapnia i magnezu.
Torfowiska nazywane są często „nerkami krajobrazu” lub małymi oczyszczalniami ścieków ze względu na specyficzny rodzaj gleb i roślinności tam występujących. Sanitarne oddziaływanie torfowisk na środowisko ma dziś coraz większe znaczenie ze względu na bardzo duże zanieczyszczenie wód powierzchniowych i płytkich podziemnych. Obieg związków chemicznych na torfowiskach różni się od obiegu w ekosystemach typowo wodnych i suchych. Więcej substancji chemicznych zostaje zatrzymanych w torfie i osadach niż w większości ekosystemów lądowych i wodnych.
Zabudowanie zatem tych gruntów i naruszenie ich naturalnej struktury może mieć negatywne znaczenie dla prowadzonej w ich sąsiedztwie produkcji rolniczej.
10 lipca 2020: wybrane uwagi, które do 9 lipca otrzymały władze gminy Czyże
2020-07-10 05:56:37
Centrum Ochrony Mokradeł (podsumowanie):
1) Ujawnienie w Studium złóż kopalin bez ich faktycznego udokumentowania
2) Nieadekwatność zapisów o sposobie wydobycia torfu w Prognozie oddziaływania na środowisko projektu zmiany Studium
3) Błędne wnioskowanie o braku negatywnego wpływu wydobycia torfu na lokalne stosunki hydrologiczne oraz o możliwości przywrócenia stanu zbliżonego do pierwotnego
4) Bezpodstawne wnioski o braku wpływu na przedmioty ochrony obszarów Natura 2000 Ostoja w Dolinie Górnej Narwi (PLH200010) oraz Dolina Górnej Narwi (PLB200007)
5) Niezgodny ze stanem faktycznym wniosek o braku znaczącego wpływu wydobycia torfu na globalne ocieplenie
6) Plan zmiany Studium może skutkować znaczącym zmniejszeniem retencji wody w krajobrazie, a więc jest sprzeczny z zasadami adaptacji do zmiany klimatu
7) Brak rozważenia alternatywnego zagospodarowania gruntów
Podsumowując, jesteśmy całkowicie przeciwni umożliwianiu tworzenia kopalni torfu na terenie gminy Czyże. Wnioskujemy o niewprowadzanie do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sprzecznego ze stanem faktycznym zapisu o udokumentowaniu złóż torfu, ani zapisu dopuszczającego modyfikację funkcji i przeznaczenia terenów rolniczych, położonych w obrębie gruntów wsi Klejniki na tereny powierzchniowej eksploatacji surowców naturalnych. Traktowanie pokładów torfu jako złóż surowców przeznaczonych do eksploatacji jest zaprzeczeniem zasady zrównoważonego rozwoju, przyczynia się do znaczących emisji dwutlenku węgla pogłębiając kryzys klimatyczny, zaburza lokalne i regionalne stosunki wodne, prowadzi do spadku różnorodności biologicznej, a także prowadzi do dewastacji tradycyjnego krajobrazu kulturowego polskiej wsi. Na koniec zwracamy uwagę na konieczność uwzględnienia efektu skumulowanego proponowanej inwestycji wraz z wieloma innymi przedsięwzięciami podobnie wpływającymi na środowisko.
Odwołując się do metafory wypadających nitów (Ehrlich i Ehrlich 1981), stoimy na stanowisku, że każde działanie prowadzące do degradacji lokalnego środowiska, takie jak otwieranie kopalni torfu, jest kolejnym „nitem” wyrywanym z samolotu, którym lecimy, jako ludzkość. Takich nitów jest w samolocie bardzo dużo, więc wyrywając jeden, możemy mieć wrażenie, że samolot bez tego jednego działa zupełnie tak samo, jak z nim. Jednak w pewnym momencie, po wyrwaniu kolejnego pojedynczego małego nitu, samolot rozpadnie się i roztrzaska, a my wraz z nim. Każde kolejne działanie przyczyniające się do wzrostu emisji dwutlenku węgla, ograniczenia retencji wody, czy lokalnej ekstynkcji gatunków, nawet jeśli wydaje się drobne i nic nie znaczące w skali świata, może być tym ostatnim nitem, który przeważy szalę prowadząc do gwałtownej katastrofy klimatyczno-ekologicznej, od której nie będzie już odwrotu.
Powyższe refleksje poddajemy pod rozwagę włodarzy Gminy Czyże oraz lokalnej społeczności, a jednocześnie oferujemy naszą pomoc w opracowaniu racjonalnego i zrównoważonego przyrodniczo programu zagospodarowania leżących na obszarze Gminy torfowisk.
STOWARZYSZENIE DZIEDZICTWO PODLASIA (Puchły):
Dotychczasowe działania mieszkańców gminy Czyże i jej włodarzy nie naruszyły w większym stopniu krajobrazu i środowiska przyrodniczego przez prawie 500 lat od momentu kiedy Czyże zaistniały w takim kształcie na mapie Podlasia. Od czasów królowej Bony Sforzy nasi przodkowie szanowali przyrodę i otoczenie w którym mieszkali. Wystrzegali się rewolucyjnych zmian i dążyli do zachowania harmonii wokół siebie.
To czy za kolejne 500 lat nasi potomkowie będą mogli powiedzieć tak o nas, w dużej mierze zależy od decyzji jakie podejmujemy dzisiaj. Zastanówmy się, czy chwilowe zasilenie budżetu gminy środkami, których wartość może za chwilę okazać się mniejsza jak potencjalne szkody, jest warte takiego ryzyka.
Gmina Czyże ciągle jeszcze jest postrzegana jak miejsce gdzie w zrównoważony sposób rozwija się rolnictwo i związane z nim usługi, miejsce gdzie można spokojnie żyć i wypoczywać. Gmina ma ogromny potencjał do wdrażania rolnictwa ekologicznego i produkcji zdrowej żywności. Z taką funkcją zawsze jest po drodze dla rozwoju turystyki. Jednak każda nieprzemyślana ingerencja w tak delikatną tkankę, jakim jest krajobraz kulturowo-przyrodniczy może okazać się drogą w jedną stronę.
Dlatego też jako przedstawiciele lokalnej społeczności, będący członkami Stowarzyszenia Dziedzictwo Podlasia wnioskujemy o niepodejmowanie decyzji o zmianie funkcji z rolniczej na eksploatację torfu obszaru będące przedmiotem zmian w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czyże.
Liczymy na zrozumienie i oddajemy się do dyspozycji w celu wypracowania optymalnych kierunków rozwoju naszej małej ojczyzny. Prosimy o przyjęcie tego stanowiska nie jako krytyki, ale wyrazu troski o naszą wspólną przyszłość. Nasze stowarzyszenie zawsze było i jest otwarte na współpracę, której celem będzie zachowanie naszego wspólnego dziedzictwa i zrównoważony rozwój. Prosimy o zaprezentowanie naszego stanowiska zarówno Radnym jak i mieszkańcom gminy. W każdej chwili jesteśmy gotowi podjąć rzetelną i merytoryczną dyskusję.
Społeczny Komitet Ochrony Łąk Torfowych (Gradoczno-Gorodczyno-Lachy-Klejniki-Narew) (podsumowanie):
1) Prognoza nie przedstawia ani nie analizuje rozwiązań alternatywnych np.:
a) rozwój rolnictwa ekologicznego oraz rozwój agroturystyki,
b) rozwój tzw. rolnictwa bagiennego.
2) Prognoza nie zawiera informacji o negatywnym wpływie planowanej eksploatacji torfu na mieszkańców najbliżej położonych wsi, ani na prowadzoną na tym obszarze i tuż obok niego gospodarkę rolną i miejsca pracy, które już tam istnieją.
3) Prognoza całkowicie pomija Program Ochrony Środowiska gminy Czyże.
4) Prognoza w błędny, niewyczerpujący, nieobiektywny sposób prezentuje potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku projektowanej zmiany Studium.
5) Prognoza nie zawiera propozycji metod analizy skutków realizacji zmiany Studium.
6) Prognoza odnosi się do nieaktualnej Strategii rozwoju województwa podlaskiego. Projekt zmiany Studium narusza zapisy aktualnej Strategii.
7) Prognoza i projekt Studium pomijają koncepcję obszarów funkcjonalnych. Eksploatacja torfu planowana jest na granicy dwóch gmin w sytuacji, kiedy sąsiednia gmina ma całkowicie inną wizję rozwoju tego samego obszaru łąk, a rada gminy nie chce pozwolić na wydobycie torfu na swoim terenie.
8) Popełniono następujące błędy w procesie opracowywania i konsultowania projektu zmiany Studium:
a) postępowanie o wyborze wykonawcy projektu zmiany Studium wójt gminy Czyże wszczął na podstawie wniosku firmy Wokas, a nie na podstawie decyzji rady o przystąpieniu do zmiany Studium,
b) komisje rady gminy i rada gminy podjęły uchwały o przystąpieniu do zmiany Studium bez żadnej dyskusji, uwag lub pytań,
c) opinia uzyskana z sąsiedniej gminy Narew nie uwzględnia stanowiska rady gminy Narew,
d) władze gminy Czyże unikają publicznej dyskusji na temat tej sprawy,
e) informacje dotyczące procedowanej zmiany Studium, w szczególności wpływające negatywne stanowiska, nie są na bieżąco przekazywane przez urząd gminy Czyże radnym gminy.
9) Władze gminy Czyże pomijają wymogi art. 1 ust 3 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zgodnie z którym: „Ustalając przeznaczenie terenu lub określając potencjalny sposób zagospodarowania i korzystania z terenu, organ waży interes publiczny i interesy prywatne, w tym zgłaszane w postaci wniosków i uwag, zmierzające do ochrony istniejącego stanu zagospodarowania terenu, jak i zmian w zakresie jego zagospodarowania, a także analizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne.”
Wnioskujemy zatem także o rezygnację z projektowanej zmiany Studium oraz o rozpoczęcie otwartej i szerokiej debaty na temat dalszych możliwości rozwojowych tego terenu.
Właściciele nieruchomości położonych w obrębie i bezpośrednio na obszarze planowanej eksploatacji torfu (Klejniki) (wyciąg):
Zmiana planu zagospodarowania obejmującego przedmiotową nieruchomość rolną i powstanie w jej sąsiedztwie wyrobiska kopalni torfu obniży w sposób zdecydowany jej wartość jako łąki i uniemożliwi korzystanie z jej pożytków, jako efektu działalności rolnej. Perspektywiczne obniżenie pożytków zmusi nas jako właściciela przedmiotowej nieruchomości do wystąpienia o odszkodowania.
Przyległe do planowanego obszaru wyrobiska torfowego nieruchomości to lasy świerkowe i mieszane, które w przypadku obniżenia poziomu wód gruntowych mogą stać się wylęgarnią kornika a w najlepszym przypadku będą ogarnięte posuszem i całkowitą degradacją biologiczną, jako rezerwuary tlenu i biotop bytującej zwierzyny.
Potwierdzeniem tej opinii jest obraz otuliny jeziora Gorbacz, eksploatowany jako kopalnia torfu Imszar: kikuty zaschniętych drzew i drzewek, który drzewami nigdy już nie będą i pozostałości po tokowiskach cietrzewia, który zniknął z tych obszarów bezpowrotnie z wejściem intensywnej eksploatacji torfowisk.
Natura International Polska (Białystok) (wyciąg):
Planowana inwestycja znajduje się w strefie doliny rzeki Narew, odgrywającej kluczową rolę w gospodarce wodnej Obszaru Specjalnej Ochrony Natura 2000 Dolina Górnej Narwi. Obszar ten jest jednym z najważniejszych lęgowisk dubelta w Polsce oraz obok Bagien Biebrzańskich jednym z najcenniejszych obszarów mokradłowych w Europie Środkowej.
Lokalizacja planowanego przedsięwzięcia znajduje się ponadto w bezpośredniej jednostce hydrologicznej obszaru łąk na tzw. dawnym „Bagnie Tyniewicze”, obszarze, na którym znajduje się jedno z kluczowych dla obszaru tokowisk dubelta. Obszar ten choć leży poza strefą zalewową doliny należy do OSO Dolina Górnej Narwi. Dodatkowym wzmocnieniem powiązania hydrologicznego planowanej lokalizacji kopalni torfu z obszarem Natura 2000 jest obecność w jej lokalizacji rowu melioracyjnego drenującego wodę z łąk „Bagna Tyniewicze”. Dlatego też wszelkie zmiany warunków środowiskowych obiegu wody w obrębie planowanej kopalni torfu będą niekorzystnie wpływały na ilość i jakość zasobów wodnych zarówno poniżej jak i powyżej planowanej inwestycji.
Uważamy tym samym, że na terenie planowanej kopalni torfu i w jej otoczeniu nastąpi zmniejszenie zasobów wodnych, poprzez zwiększenie odpływu wody. Zjawisko to bez wątpienia wpłynie na zmniejszone zasoby wodne na „Bagnie Tyniewicze” a nawet w strefie zalewowej Doliny Górnej Narwi. Kierując się przesłankami merytorycznymi jak również zasadą ostrożności należy uznać, że powstanie kopalni torfu przy granicy OSO Dolina Górnej Narwi wpłynie znacząco negatywnie na przedmioty ochrony tego obszaru, których właściwy stan zachowania siedlisk jest silnie zależny od dużego uwilgotnienia terenu. Takimi gatunkami są między innymi rycyk, krwawodziób oraz dubelt, których populacje w OSO Dolina Górnej Narwi mają szczególne znaczenie dla zachowania tego gatunku w Polsce (ogólna ocena wg. SDF - B).
9 lipca 2020: Petycja została dziś złożona do władz gminy Czyże
2020-07-09 19:29:10Petycja wraz z około 6400 podpisami została dziś przekazana do władz gminy Czyże.
Zebraliśmy dotychczas 6000 podpisów w internecie oraz około 400 podpisów tradycyjnie, na papierze - na terenie gminy Narew i gminy Czyże oraz wśród uczestników Światowego Dnia Mokradeł na UW.
Bardzo dziękujemy wszystkim za poparcie petycji!
Do dzisiaj można było składać uwagi do projektu zmiany Studium, w którym władze gminy Czyże planują zmienić przeznaczenie ok 100 ha terenów rolniczych na tereny eksploatacji torfu. Mamy nadzieję, że wraz z wieloma opiniami jakie wpłynęły do UG Czyże, także ta petycja i towarzyszące jej podpisy pomogą radnym podjąć właściwe decyzje.
Ponieważ sprawa się jeszcze nie zakończyła, nie przestajemy zbierać podpisów.
Gmina Czyże konsultuje zmianę Studium przestrzennego zagospodarowania w kierunku powstania kopalni
2020-06-14 11:58:4728 maja br. gmina Czyże rozpoczęła konsultacje społeczne projektu zmiany Studium zagospodarowania przestrzennego. Dotychczasowe tereny rolnicze o powierzchni ok 100 hektarów mają zmienić swoje przeznaczenie i stać się terenami wydobycia torfu. Tuż obok obszaru NATURA 2000 i obszaru chronionego krajobrazu Dolina Narwi.
18 czerwca br. w urzędzie gminy Czyże planowana jest, o godz. 14, dyskusja publiczna na ten temat. Zgodnie z informacjami od wójta: „z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności takich jak: dezynfekcja rąk, zakrywanie ust i nosa (we własnym zakresie), zachowanie bezpiecznej odległości (2m) od innych osób”.
Dokumenty podlegające konsultacjom, tj. projekt zmiany Studium oraz dotycząca tej zmiany Prognoza oddziaływania na środowisko, dostępne są tutaj: http://bip.ug.czyze.wrotapodlasia.pl/stud_uwar_i_kier_zago.html Poniżej podajemy przykładowe fragmenty z Prognozy. Uwagi można zgłaszać do 9 lipca br., także elektronicznie na adres: ugczyze@ugczyze.pl.
Uwagi ma rozpatrywać wójt gminy Czyże, Jerzy Wasiluk. Natomiast ewentualną decyzję w sprawie zmiany Studium podejmie rada gminy, tj. następujące osoby: Krystyna GAWRYLUK (Przewodnicząca), Jolanta JAKONIUK (Wiceprzewodnicząca), Dariusz BAZYLUK, Janusz BIAŁOWIEŻEC, Irena FRANKOWSKA, Bazyli GAWRYLUK, Piotr JANCZUK, Wiera JEDNOCZKO, Paulina KORZUNOWICZ, Anna ROMANIUK, Anna SAJEWSKA, Jerzy SIEMIENIUK, Jan SUREL, Leon TOPOLEWSKI, Konstanty WAWRESZUK.
Negatywne opinie do projektu zmiany studium i prognozy wydał dwa razy Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku, najpierw w lutym br., potem w marcu br. (trzecia opinia, z maja br., była pozytywna). Na przełomie lutego i marca br. urząd gminy Czyże otrzymał w tej sprawie dwa pisma z argumentami przeciwko powstaniu kopalni: pismo Rady Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku (kopia poniżej) oraz pismo Społecznego Komitetu Ochrony Łąk Torfowych, zawiązanego przez lokalnych mieszkańców (w załączeniu do pisma Komitetu przekazano też dodatkowe materiały informacyjne). Pismo Komitetu, wysłane 26 lutego br. pocztą elektroniczną na adres sekretarza gminy, Zenaidy Gierasimiuk, skierowane było m.in. do wszystkich radnych gminy Czyże. Zgodnie z informacjami uzyskanymi 9 czerwca br. od wójta gminy w trybie dostępu do informacji publicznej, materiały te zostały przekazane radnym DOPIERO 29 maja br.
Stanowisko Rady Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białymstoku:
Rada Wydziału Biologii Uniwersytetu w Białystoku wyraża bardzo głębokie zaniepokojenie planami budowy kopalni torfu na pograniczu gmin Narew i Czyże w województwie podlaskim.
Nasz niepokój wynika z faktu, że planowana inwestycja znajduje się w strefie doliny rzeki Narew, odgrywającej kluczową rolę w gospodarce wodnej całego województwa podlaskiego. Wszelkie sztuczne zmiany warunków środowiskowych obiegu wody w obrębie doliny tej rzeki będą niekorzystnie wpływały za ilość i jakość zasobów wodnych, zarówno powyżej jak i poniżej miejsca przekształceń. Z punktu widzenia ochrony środowiska, złoża torfu na tym obszarze uznano za konfliktowe, możliwe do eksploatacji po spełnieniu określonych wymagań (klasa B), z uwagi na położenie na terenie obszaru Natura 2000 lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Na podstawie materiałów archiwalnych oraz danych przedstawionych na Szczegółowej mapie geologicznej Polski obszary te istotnie wpływają na bilans wody.
Uważamy, że na terenie planowanej kopalni torfu i w jej otoczeniu nastąpi zmniejszenie zasobów wodnych, poprzez uruchomienie zmożonego odpływu wody, kosztem istniejących rezerw wód gruntowych i głębszych poziomów wodonośnych. Powstanie nowych powierzchni wód otwartych zwiększy straty poprzez zwiększone parowanie, szczególnie w okresie wegetacyjnym, pogłębiając deficyt wody w zlewni. Na dodatek z terenów eksploatacji torfu nastąpi intensywne wynoszenie pierwiastków biogennych w postaci związków organicznych rozpuszczonych lub zawieszonych w wodzie, sprzyjających eutrofizacji wód, a szczególnie humoeutrofizacji. Będzie to negatywnie wpływać na jakość wód powierzchniowych, szczególnie w okresie późnowiosennym w postaci deficytu tlenu w wodzie.
W bliskim otoczeniu projektowanej inwestycji znajduje się szereg chronionych elementów przyrodniczych: rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, użytki ekologiczne, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000. W sposób pośredni lub bezpośredni będzie niekorzystnie to wpływać na ich funkcjonowanie. Warto zaznaczyć, że Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Narwi, został utworzony w celu zachowania różnorodności biologicznej siedlisk przyrodniczych występujących w zatorfionej dolinie rzeki Narew. Duże znaczenie na omawianym obszarze mają zbiorowiska wodne, łąkowe, torfowiskowe i bagienne związane z szerokimi i płaskimi dolinami Narwi, Narewki i ich dopływów. Ze względu na brak rozwiniętego przemysłu i niewielkie zagęszczenie ludności, pozostały tu miejsca o wysokich walorach przyrodniczych. Tereny te stanowią siedliska licznych gatunków fauny (m. in. cyranki, krwawodzioba, błotniaka łąkowego i rycyka) oraz licznych gatunków cennej przyrodniczo flory.
Kopalnia torfu zlokalizowana w przyszłości na granicy dwóch gmin będzie w konflikcie z krajową siecią ekologiczną ECONET, wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla doliny Narwi. Planowana kopalnia znajdowałaby się wówczas w otoczeniu obszarów Natura 2000, w tym obszaru specjalnej ochrony ptaków „Dolina Górnej Narwi” (PLB200007), specjalnym obszarze ochrony siedlisk „Ostoja w dolinie Górnej Narwi” (PLH 200010) oraz obszarze specjalnej ochrony ptaków i specjalnym obszarze ochrony siedlisk „Puszcza Białowieska” (PLC200004). Należy zaznaczyć, że dolina górnej Narwi jest jedną z najlepiej zachowanych w Polsce dolin rzecznych i stanowi, obok Bagien Biebrzańskich, jeden z największych i cennych przyrodniczo obszarów mokradeł środkowoeuropejskich.
Niewątpliwie tereny, leżące w granicach planowanej kopalni torfu wyróżniają się wysokimi walorami krajobrazowymi, kulturowymi i turystycznymi. Bardzo niewielki stopień przeobrażenia środowiska naturalnego, unikalność krajobrazu rolniczego, ciekawe zabytki predysponują omawiany teren do rozwoju eko- i agroturystyki. Ta część województwa winna stanowić ważny ośrodek produkcji i wytwarzania zdrowej żywności i produktów naturalnych, przynoszących o wiele większe zyski ekonomiczne niż kopalnia torfu.
Nasz Wydział, skupiający specjalistów z zakresu nauk przyrodniczych, od ponad 40 lat prowadzi badania tego obszaru, tym samym jest kompetentny do wyrażenia swojej opinii o poważnych konsekwencjach planowanej inwestycji. Wskazujemy na konieczność przedstawienia opinii publicznej kosztów środowiskowych powstania i funkcjonowania nowej kopalni torfu, które wg naszych prognoz będą znacząco przekraczać planowane zyski ekonomiczne przedsięwzięcia. Takie działania są sprzeczne zarówno z makropolityką ekologiczną Państwa, jak i strategią rozwoju regionu, gdzie zakłada się minimalizację kosztów środowiska. Obawiamy się, że w długiej perspektywie czasowej, działania nieuwzględniające społecznych i ekonomicznych kosztów zniszczenia środowiska naturalnego doprowadzą nie tylko do utraty usług pełnionych przez zdegradowane ekosystemy, lecz także będą skutkowały znaczącym pogorszeniem jakości życia mieszkańców regionu.
Torfowiska i mokradła stanowią najlepszą formę retencji wody zlewni, której na Podlasiu zaczyna okresowo brakować, mimo podejmowanych działań retencyjnych. Planowana inwestycja zmniejszy i tak niewielkie zasoby wodne oraz zmieni zasoby węgla organicznego gleb. Gleby torfowe na osuszonych obszarach sąsiadujących z kopalnią będą podlegać degradacji, zmniejszy się ich wartość użytkowa, a poziom terenu może się stopniowo obniżać na skutek procesów murszenia. Towarzyszyć temu będzie zwiększona emisja dwutlenku węgla do atmosfery.
Przykładowe fragmenty z „Prognozy oddziaływania na środowisko”, której autorem jest Piotr Tomasz Piotrowski:
Na temat wpływu kopalni torfu na różne elementy środowiska:
- na LUDZI: „Bezpośrednie, długoterminowe, przejściowe, pozytywne – w związku z funkcjonowaniem kopalni powstaną nowe miejsca pracy. Bezpośrednie, długoterminowe, przejściowe, negatywne – pojawi się nowe źródło hałasu – ze względu na lokalizację i odległości od siedzib ludzkich małoznaczące. Wtórne, stałe, negatywne – uwalnianie CO2 do atmosfery wpływa na zmiany klimatu. Ze względu na skalę opracowania małoznaczące.” (str. 13)
- na WODĘ: „Wtórne, długoterminowe, POZYTYWNE – uruchomienie kopalni wyłączy system irygacji funkcjonujący obecnie na terenie opracowania.” (str. 13) „Na podstawie zgromadzonych danych dotyczących budowy geologicznej terenu oraz metody wydobycia, należy spodziewać się, że eksploatacja torfu nie będzie miała wpływu na poziom wód podziemnych i gruntowych, a przez to nie przyczyni się do osuszania terenu kopalni oraz sąsiadujących gruntów.” (str. 27)
- na KLIMAT: „Wydobycie torfu na mokro i jego rolnicza eksploatacja nie uwolnią związanego CO2 i nie wpłyną negatywnie na klimat. Rolnicze wykorzystanie torfu przyczyni się do związania dwutlenku węgla w masie roślinnej, a przez to, w bardzo ograniczonym zakresie, wpłynie POZYTYWNIE na klimat.” (str. 27) „W szerszym zakresie, szczególnie w aspekcie zmian klimatu, należy zauważyć, że uwalnianie z torfu CO2, do którego dojdzie zarówno podczas wydobycia, podczas jego wykorzystywania (niezależnie od przeznaczenia) oraz późniejszej rekultywacji, będzie kumulować się ze wszystkimi innymi źródłami gazów cieplarnianych” (str. 28)
Na temat rozwiązań alternatywnych:
„Rozdział 9 Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy:
W związku z dotychczasowym wykorzystaniem terenu (łąki, pastwiska) i występowaniem na nim złóż surowców naturalnych, na etapie sporządzania projektu zmiany studium przyjęto rozwiązanie zaproponowane przez zainteresowane strony i uwzględnione w zmianie „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czyże". W trakcie sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko do projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czyże nie napotkano na istotne trudności.” (to całość tego rozdziału, str. 30)
Na temat celów prognozy: „Do pozostałych celów realizacji prognozy zalicza się: wyeliminowanie jeszcze na etapie sporządzania zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czyże ustaleń sprzecznych z zasadami zrównoważonego rozwoju analizowanego obszaru i jego otoczenia” (str. 3)
Na temat dokumentów krajowych i unijnych, których ustaleń zmiana Studium nie powinna naruszać: „Opracowywany projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków gminy Czyże nie narusza ustaleń powyższych dokumentów.” (str. 10) Chodzi tu m.in. o:
Strategiczny plan adaptacji do zmiany klimatu, który zakłada m.in.: kontynuację programu ochrony gleb przed erozją, kontynuowanie i rozszerzenie programu małej retencji i retencji glebowej zwłaszcza w lasach i użytkach zielonych; przywracanie i utrzymanie dobrego stanu wód, ekosystemów wodnych i od wody zależnych; ochronę różnorodności biologicznej. (str. 5-7)
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego, do którego celów należy m.in.: kształtowanie struktur przestrzennych tworzących warunki ekorozwoju z aktywną ochroną, wzbogacaniem i racjonalnym wykorzystaniem środowiska przyrodniczego, a w szczególności: (…) rolniczej przestrzeni produkcyjnej i zasobów leśnych (str. 8)
Pakiet klimatyczno-energetyczny, zawierający m.in. cele dotyczące zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych.
Uwzględniona w Prognozie Strategia rozwoju województwa podlaskiego (do 2020 r.) jest nieaktualna. 27 kwietnia br. Sejmik województwa przyjął nową Strategię, do 2030 r.
MIESZKAŃCY GMIN NAREW I CZYŻE, SPOŁECZNOŚĆ I MIŁOŚNICY PODLASIA