Petycja w sprawie Jeziora Bajkał (koło Kamieńca Wrocławskiego).
Wojewoda Dolnośląski
Rada Powiatu Wrocławskiego
Państwowe Gospodarstwo Wodne "Wody Polskie"
PETYCJA
w sprawie jez. Bajkal
My, niżej podpisani, zwracamy się z wnioskiem o podjęcie stosownych kroków prawnych w celu zabezpiecznia interesu publicznego i zaklasyfikowania działek (1) w obrębie tzw. Jeziora Bajkał (Zalew Bajkał) k. Kamieńca Wrocławskiego jako powierzchniowe wody płynące.
Obecnie działki tworzące jezioro Bajkał nie są sklasyfikowne jako wody płynące, choć powinny być, ponieważ akwen powstał w wyniku zalania wodami rzeki Odry, posiada stałe połączenie (kanał) z rzeką, jego poziom, a więc i granice dziełek (zgodnie z prawem wodnym) wyznaczone są linią brzegu (w części).
Ta sytuacja powoduję, że aktualne zaklasyfikowanie tych działek jako:
- wody stojące (WS) – dz. 787,783,560 ,
- drogi (DR) - 522 i 536
- tereny różne TR – 558
- nieużytki N- 559
- jest niewłaściwa z punktu widzenia prawa wodnego, interesu Skarbu Państwa i ew. skutków prawnych dla społeczeństwa takiej nieprawidłowej klasyfikacji.
W rzeczywistości od lat 80tych XX wieku, gdy zakończono wydowbywanie kruszyw, akwen pozostaje częścią powierzchniowych wód płynących (WP). Tak powinna być sklasyfikowana ta nieruchomości. Oznacza to również, że powinna być wyłączona z obrotu cywilnoprawnego. Taki stan wg nas byłby zgodny z prawem.
Jezioro Bajkał powstało sztucznie jako wyrobisko piasku, który był tam wydobywany i używany przez zakłady przemysłowe do produkcji betonu w latach 70 i 80tych.
Wyrobisko z całą pewnością było własnością państwową oraz z całą pewnością było i jest zasilana wodą oraz ma połączenie z rzeką Odrą.
Od roku 1998 znajduje się w rękach prywatnych. Prawdopodobnie nierochomość została przekazana (lub sprzedana) przez samorząd, który wcześniej przekwalifikował część działek z Wp na Ws, co według Nas było decyzją niezgodną z prawem, gdyż wody płynące są wyłączone z obrotu cywilnoprawnego i nie mogą podlegać zbyciu. Takie przekwalifikowanie, jeśli miało miejsce, było również niezgodne ze stanem faktycznym.
Z treści Postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2019 r. wynika: „W odniesieniu do wód i gruntów pokrytych wodami powierzchniowymi sytuacja jest złożona. Kodeks cywilny nie zalicza wody do kategorii rzeczy w rozumieniu art. 45 i wyłącza możliwość samodzielnego obrotu nią, a własność wody jest samodzielnym pojęciem prawnym, do którego nie ma zastosowania art. 140 (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 1971 r. – zasady prawnej – III CZP 28/71, OSNCP 1972, nr 3, poz. 43, oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2004 r., II CK 146/04,). Akty prawne o charakterze szczególnym – Prawo wodne z 1962 r., z 1974 r. i z 2001 r. – wprost odróżniają pojęcie własności wód i własności gruntów nimi pokrytych.
Sąd Najwyższy stwierdził w podobnej sprawie: „Przepis wprowadzający wprost w odniesieniu do takich gruntów zakaz obrotu cywilnoprawnego, z wyjątkiem przepisów wprowadzonych w innej ustawie, ustanowiono dopiero z dniem 1 stycznia 2002 r., tj. w dniu wejścia w życie Prawa wodnego z 2001 r., zgodnie jednak przyjęto, że także wcześniejsze ustawy wyłączały zarówno taki obrót, jak i zmiany podmiotowe następujące z mocy prawa, tj. zasiedzenie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., III CSK 238/10 W myśl art. 2 ustawy z dnia 30 maja 1962 r. – Prawo wodne- w granicach określonych liniami brzegów grunty pokryte powierzchniowymi wodami płynącymi, z wyjątkiem rowów, stanowią własność Państwa. Z dniem wejścia w życie tej ustawy została zniesiona prywatna własność wód powierzchniowych płynących, tj. nastąpiła ich nacjonalizacja. Nacjonalizacja to pierwotny sposób nabycia własności, co ma takie znaczenie, że prawo własności przechodzi na państwo w stanie wolnym od obciążeń. Zarówno pod rządami ustaw z 1962 r. i z 1974 r., jak i pod rządami ustaw z 2001 r. i z 2017 r. prawo własności gruntów pokrytych wodami płynącymi mogło przysługiwać wyłącznie Skarbowi Państwa, co automatycznie wyłączało je z obrotu cywilnoprawnego.
Grunty pokryte wodami płynącymi, jak i pokrywające je wody płynące są zasobem Skarbu Państwa. Ich własność została uregulowana ustawą. Są to przepisy bezwzględnie obowiązujące i nie sposób przyjąć wbrew nim, że jednak właścicielem nieruchomości objętych wodami płynącymi nie jest Skarb Państwa, tylko osoba fizyczna lub inna osoba prawna.
Powyższe stanowisko było prezentowane konsekwentnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, np. w wyroku z dnia 6 maja 2009 r., wyroku z dnia 8 grudnia 2016 r., postanowieniu z dnia 12 maja 2011 r. W powołanym wyroku z dnia 6 maja 2009 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że umowa sprzedaży gruntów pod wodami płynącymi, które mogły stanowić jedynie własność Skarbu Państwa zgodnie z Prawem wodnym z 1974 r., była nieważna, co wskazuje, że również pod rządami tej ustawy wody płynące były wyłączone z obrotu cywilnoprawnego.
Dlaczego ta sprawa ma ogromne znaczenie dla mieszkańców ?
Ponieważ jezioro Bajkał, od czasu zakończenia wydobywania piasku, jest jednym z nielicznych miejsc w otoczeniu aglomeracji wrocławskiej, w którym można spędzać czas nad wodą.
Choć faktycznie aktualny właściciel nie podejmuje żadnych kroków ograniczających dostęp do akwenu to ten stan może się zmienić w przyszłości.
Jezioro Bajkał jest jednym z niewielu zbiorników wodnych tej wielkości w okolicy, na którym możliwe jest uprawianie rekreacji wodnej.
Teoretycznie, aktualny stan prawny umożliwia mu np. ogrodzenie jeziora Bajkał i pobieranie opłat z wstęp i nie można takiego scenariusza wykluczyć w przyszłości, obserwując okoliczne mniejsze akweny.
Taka sytacja byłaby olbrzymią stratą dla mieszkańców oraz przyrody.
Z różnych powodów aktualny właściciel może zmienić aktualny sposób dostępu lub zbyć nieruchomości w obrębie zalewu.
Obszary wokół Jeziora Bajkał są niezwykle cenne przyrodniczo. Jest tam ustanowiony obszar Natura 2000. On również może być zagrożony - istnieje realne ryzyko polegające na tym , że działki nr: 522,559,558,536 , które aktualnie pozostają, w wyniku zaszłości, zaklasyfikowane jako drogi (522 i 536) , tereny różne Tr (dz. 558) oraz nieużytki N (dz. 559) mogą zostać nabyte, a skrajnym przypadku częściowo zasypane, co stanowiłoby dużą szkodę przyrodniczą.
W naszej ocenie podjęcie właściwych kroków prawnych, ostatacznie zamknie dyskusję w sprawie Jeziora Bajkał (tj. działek znajdujących się w jego obrębie i otoczeniu) i przesądzi czy są (lub nie są) faktycznie powierzchniowymi wodami płynącymi, a tym samym są (lub nie) , czyli terenem publicznym oraz niezbywalną własnością Skarbu Państwa.
Podjęcie takich kroków prawdopodobnie uchyliłoby skutki prawne czynności podjętych w przyszłości i spowodowałby przeniesienie tych nieruchomości do zasobu Skarbu Państwa.
Takie działania, decyzje (wyrok) i Prawo Wodne zagwarantowałby bezwarunkowe prawo mieszkańców do dostępu do akwenu i brak obaw związanych ze zmianami własnościowymi.
Prosimy zatem o rozpatrzenie naszej petycji i podjęcie stosownych kroków prawnych .
Osoby podpisujące petycję:
- NIE muszą ujawniać publicznie swojego imienia i nazwiska - należy odznaczyć odpowiednią opcję przy podpisaniu petycji - Twoje imię i nazwisko nie będzie widoczne.
- NIE muszą przekazywać nr telefonu czy adresu email, ale jeśli mają taką chęć to mogą je pozostawić.
(1) - działki tworzące akwen jez. Bajkał nr 783, 787 obręb Kamieniec Wrocławski, dz. 560 i 536 oraz fragmentach dz.522, 558, 559 obręb Gajków)
Grzegorz Skontaktuj się z autorem petycji