W obronie wolności słowa w sprawach Kościoła i religii w Polsce

DO PRZEWODNICZĄCEGO KOMISJI NADZWYCZAJNEJ DO SPRAW ZMIAN W KODYFIKACJACH SEJMU RP, PANA POSŁA PIOTRA SAKA

I PRZEWODNICZĄCEGO PODKOMISJI STAŁEJ DO SPRAW NOWELIZACJI PRAWA KARNEGO SEJMU RP, PANA POSŁA BARTŁOMIEJA DORYWALSKIEGO,

W SPRAWIE OBYWATELSKIEGO PROJEKTU USTAWY O ZMIANIE USTAWY - KODEKS KARNY “W OBRONIE CHRZEŚCIJAN” (DRUK NR 2756)

Szanowni Panowie Posłowie,

Dnia 15 grudnia 2022 r. Sejm RP odrzucił wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny “W obronie chrześcijan” (druk nr 2756) i tym samym skierował go do prac w Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.

Projekt spotkał się z krytyką szeregu organizacji społecznych, publicystów i prawników, negatywną opinię o projekcie wyraził również Sąd Najwyższy. Wśród kwestionowanych propozycji przepisów zawartych w projekcie jeden budzi szczególnie poważne zastrzeżenia i obawy. Projektodawcy proponują, aby art. 196 § 1. k.k. otrzymał brzmienie:

“Kto publicznie lży lub wyszydza kościół lub inny związek wyznaniowy o uregulowanej sytuacji prawnej, jego dogmaty lub obrzędy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”

Według uzasadnienia projektu ustawy, jednym z jej celów jest zwiększenie precyzji norm ochrony prawnej wolności religijnej w Polsce i usunięcie towarzyszących im “problemów interpretacyjnych”. Tymczasem wprowadzenie do art. 196 k.k. pojęć “lżenia” i “wyszydzania” generuje nowe niejasności i problemy interpretacyjne tego przepisu, a także w sposób nieuchronny prowadzi do arbitralności orzecznictwa. Są to bowiem pojęcia nieprecyzyjne, nie znajdujące definicji w polskim porządku prawnym ani nie posiadające ustalonej wykładni. Zatem w przypadku wejścia w życie ww. ustawy w proponowanym kształcie, o tym, czy dana wypowiedź krytyczna wobec Kościoła i religii jest “lżeniem lub wyszydzaniem” Kościoła, jego dogmatów lub obrzędów, czy też nie, za każdym razem w sposób subiektywny i uznaniowy decydowałby prokurator i sędzia.

W konsekwencji, można racjonalnie spodziewać się, że wskazana niedookreśloność znamion czynu zabronionego wywoła efekt mrożący i postawę autocenzury wśród uczestników debaty publicznej chcących wyrazić przekonania, oceny lub opinie krytyczne wobec kościołów i religii, którzy będą obawiać się konsekwencji prawnokarnych za swoje wypowiedzi. Oznaczałoby to poważne, jednostronne ograniczenie publicznej dyskusji na tematy religijne w Polsce poprzez wyciszenie wszelkich, również pełnych szacunku i merytorycznej wartości, głosów wyrażających negatywny stosunek wobec kościołów, ich dogmatów lub obrzędów. W ten sposób w praktyce proponowany przepis naruszałby art. 25 ust. 2 Konstytucji RP, który zobowiązuje władze publiczne Rzeczypospolitej Polskiej do zapewnienia swobody wyrażania przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych w życiu publicznym, jak również art. 54 ust. 1 Konstytucji, który zapewnia każdemu wolność wyrażania swoich poglądów. Co niezwykle istotne, korzystanie z tych swobód i wolności w żaden sposób nie narusza wolności sumienia i religii, która stanowi przedmiot troski projektodawców, zdefiniowanej w art. 53 Konstytucji.

W związku z tym zwracamy się do Panów Posłów z prośbą o zgłoszenie oraz o poparcie poprawki do ww. projektu ustawy, polegającej na wykreśleniu proponowanego art. 196 § 1. k.k. albo na dodaniu do jego treści następującego doprecyzowania:

"Za obelgę lub szyderstwo nie może zostać uznane wyrażenie przekonania, oceny lub opinii krytycznej wobec kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej, jego dogmatów lub obrzędów, któremu towarzyszy co najmniej jeden merytoryczny argument na poparcie tego przekonania, oceny lub opinii."

Proponowana poprawka prowadzi do skuteczniejszej realizacji celów wyrażonych w uzasadnieniu projektu ustawy, jakimi są zwiększenie precyzji przepisów Kodeksu karnego chroniących wolność sumienia i wyznania, a także ograniczenie niejasności interpretacyjnych i uznaniowości w ich stosowaniu przez prokuratorów i sędziów. Ufamy, że w przypadku wejścia w życie ww. ustawy, poprawka w zaproponowanym lub maksymalnie zbliżonym kształcie będzie stanowić zabezpieczenie realizacji w praktyce prawa do wolności wypowiedzi, które zgodnie z Konstytucją przysługuje osobom o różnych poglądach w sprawach Kościoła i religii, wszystkim obywatelom Rzeczypospolitej, zarówno wierzącym w Boga, jak i nie podzielającym tej wiary.

Z poważaniem,

Sygnatariusze

Karol Fjałkowski, Fundacja Forum Światopoglądów    Skontaktuj się z autorem petycji