PROTEST PRZECIW LIKWIDACJI PRZEDSZKOLA NR 63 BYTOM

Konwencja o Prawach Dziecka
Europejska Konwencja O Wykonywaniu Praw Dzieci
1. Kilka słó w o historii praw dziecka.
Prawa dziecka po raz pierwszy zapisano w tak zwanej Deklaracji Genewskiej w
1924 r., jednak pierwszy pełny zbiór praw został zapisany w Konwencji o Prawach
Dziecka przygotowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych w 1989 r. W
Polsce obowiązuje ona od 1991 r.
Konwencja chroni wszystkie osoby poniż ej 18 roku ż ycia. Jest dokumentem
jedynym w swoim rodzaju, ponieważ jest uniwersalna, nie moż e być kwestionowana i
obejmuje wszystkie aspekty związane z dobrem dziecka. Ustanawia nowe etyczne
zasady i mię dzynarodowe normy postę powania wobec dzieci.
Konwencja opiera się na czterech podstawowych zasadach:
1. Dzieci nie wolno dyskryminować ze wzglę du na rasę , kolor skóry, płeć, język,
religię , pochodzenie narodowościowe, etniczne czy społeczne
2. Dzieci mają prawo do rozwoju we wszystkich sferach swego życia (rozwój
fizyczny, społeczny, duchowy, psychologiczny)
3. Dobro dziecka należ y stawiać na pierwszym miejscu
4. Dzieci powinny mieć zapewnione uczestnictwo we wszystkich decyzjach
dotyczących ich życia
Prawa zawarte w Konwencji moż na podzielić na prawa osobiste, socjalne i
polityczne.
Prawa osobiste to te, które przysługują każdemu człowiekowi właśnie dlatego, ż e
jest człowiekiem. Nikt ich ludziom nie daje i nikt ich odebrać nie moż e. Człowiek też
nie moż e powiedzieć, ż e ich nie chce. Do najważ niejszych z nich należ y prawo do
prywatności, swobody myśli, religii, do ż ycia bez przemocy oraz prawo do informacji.
Prawa socjalne są rezultatem porozumienia mię dzy obywatelami a pań stwem. Im
bogatsze pań stwo, tym wię cej praw socjalnych mają jego obywatele. Do tej grupy
praw zalicza się m.in. prawo do nauki, prawo do ochrony zdrowia, prawo do
wypoczynku, do pomocy materialnej oraz prawo do korzystania z dóbr kultury.
Prawa polityczne to prawo dzieci do stowarzyszania się . Nie mogą one jednak
należ eć do partii politycznych, nie mają też praw wyborczych, czyli nie mogą
decydować, kto w pań stwie bę dzie pełnił władzę .
2. Podejście do praw dzieci w Unii Europejskiej
"Na począ tku XXI wieku Europa stoi na rozdroż u. Co ma wpływ na kreowanie
unii monetarnej w długoterminowym projekcie integracji europejskiej? Czy
europejskie kraje wysokorozwinię te mogą odnowić się w sposób, który zachowa
wysoki stopień ochrony socjalnej w obliczu silnej presji ekonomicznej, społecznej i
demograficznej? Czy wzrost moż e prowadzić do silniejszej i spójniejszej Europy czy
interes małej grupy pań stw bę dzie dominujący?
Pomimo ogromnej waż ności dla dzieci takiego scenariusza jak ten, przyszłość Europy
i UE prawie nigdy nie jest rozpatrywana z punktu widzenia dzieci."
Raport Euronet "Polityka wobec dzieci w Europie XXI wieku-pierwsze kroki",styczeń
1999
Jak wynika z danych statystycznych obecnie w krajach Unii Europejskiej ż yje
90 mln. dzieci. Jednakż e udział ich w ż yciu unijnej społeczności, jak też postrzeganie
dzieci jako grupy obywateli jest znikome. Jak wynika z raportu opracowanego na
zlecenie Komisji Europejskiej dyskusje podejmowane w krajach "15" na temat dzieci
prowadzone są jedynie w kontekście ekspansji ruchów neofaszystowskich, piłkarskiej
chuliganerii, poziomu edukacji, czy też wykorzystania seksualnego. I niestety czę sto
jest tak, ż e debaty na wspomniane tematy rozpoczynają dorośli, a dzieci czy też
młodzież maja w nich jedynie status przedmiotu. Zapomina się o tym, ż e dzieci są nie
przedmiotem, ale przede wszystkim podmiotem praw przyznanych im tak przez
mię dzynarodowe, jak i krajowe akty prawne.
Uniwersalne zapisy Konwencji Praw Dziecka wprowadzają powszechne
twierdzenie, iż dzieci są podmiotami praw i zasługują na poważ ne traktowanie. Wśród
krajów członkowskich są takie, których polityka i ustawodawstwo są najbardziej
rozwinię te na świecie. Jednak nadal jest duż o do zrobienia. Parlament Europejski
twierdzi, ż e Unia Europejska musi odegrać tu kluczową rolę . Jest to silna politycznie
instytucja, której polityka i ustawodawstwo mają znaczący wpływ na ż ycie dzieci.1
Do tej pory na forum Unii Europejskiej nie został wydany ż aden prawnie
wią ż ący dokument dotyczący ochrony praw dzieci. Jednakż e każ de z pań stw
członkowskich "15" ratyfikowało Konwencję Praw Dziecka, która nakłada na rzą dy
tych pań stw konkretne zobowiązania do przestrzegania praw dzieci oraz ich promocji.
W tej sytuacji obowiązkiem Unii Europejskiej jest podejmowanie takich działań w
zakresie prowadzonej przez nią polityki i wydawanych aktów prawnych, które nie
bę dą hamowały podję tych zobowiązań pań stw członkowskich wynikających z
ratyfikacji Konwencji Praw Dziecka.
Każ dy artykuł Konwencji Praw Dziecka jest waż ny. Jednakż e z punktu
widzenia wynikających z nich zobowiązań dla pań stw, które Konwencję ratyfikowały
priorytetowe znaczenie przyznać należ y nastę pującym regulacjom:
Artykuł 2
1. Pań stwa-Strony w granicach swojej jurysdykcji będąrespektowały i gwarantowały
prawa zawarte w niniejszej konwencji wobec każdego dziecka, bez jakiejkolwiek
dyskryminacji, niezależnie od rasy, koloru skó ry, płci, języka, religii, poglądó w
politycznych, statusu majątkowego, niepełnosprawnoś ci, cenzusu urodzenia lub
jakiegokolwiek innego tego dziecka albo jego rodzicó w bądź opiekuna prawnego.
2. Pań stwa-Strony będą podejmowały właś ciwe kroki dla zapewnienia ochrony
dziecka przed wszelkimi formami dyskryminacji lub karania ze względu na status
prawny, działalnoś ć, wyrażane poglądy lub przekonania religijne rodzicó w dziecka,
opiekunó w prawnych lub członkó w rodziny

1 Raport Euronetu "Problem dyskryminacji dzieci w Unii Europejskiej"Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Koszalinie www.rcie.koszalin.pl
6
Jak widać, art. 2 Konwencji Praw Dziecka zobowiązuje pań stwa do
wypełnienia wszystkich praw zawartych w Konwencji w stosunku do wszystkich
dzieci znajdujących się pod jurysdykcją pań stwa. Tym samym obliguje on rzą dy i
instytucje europejskie do podejmowania takich działań , które nie bę dą dyskryminować
ż adnego dziecka, jak również bę dą je chronić przed dyskryminacją przez innych.
Ochrona przysługuje nie tylko tym dzieciom, które są obywatelami danego pań stwa,
ale takż e obcokrajowcom, uchodźcom szukającym azylu oraz dzieciom nielegalnych
emigrantów. Wszystkie dzieci znajdujące się na terytorium danego pań stwa mają
prawo do respektowania ich praw i równego traktowania.
Artykuł 3
1. We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych przez publiczne lub
prywatne instytucje opieki społecznej, sądy, władze administracyjne lub ciała
ustawodawcze, sprawą nadrzędną będzie najlepsze zabezpieczenie interesó w dziecka.
2. Pań stwa - Strony działająna rzecz zapewnienia dziecku ochrony i opieki w takim
stopniu, w jakim jest to niezbędne dla jego dobra, biorąc pod uwagę prawa i
obowiązki jego rodzicó w, opiekunó w prawnych lub innych osó b prawnie za nie
odpowiedzialnych, i w tym celu będą podejmowały wszelkie właś ciwe kroki
ustawodawcze oraz administracyjne.
3. Pań stwa - Strony czuwają, aby instytucje, służby oraz inne jednostki odpowiedzialne
za opiekę lub ochronę dzieci dostosowały się do norm ustanowionych przez
kompetentne władze, w szczegó lnoś ci w dziedzinach bezpieczeń stwa, zdrowia, jak
ró wnież dotyczących właś ciwego doboru kadr tych instytucji oraz odpowiedniego
nadzoru.
Artykuł ten dotyczy niezwykle istotnej kwestii - działania w najlepszym interesie
dziecka. Jasno z niego wynika, ż e wszelkie instytucje tak publiczne , jak i prywatne,
władze administracyjne, sądy lub ciała ustawodawcze, jeżeli podejmują jakiekolwiek
działania dotyczące dzieci, muszą mieć na uwadze jak najlepsze zabezpieczenie ich
interesów. Mo na również powiedzieć, że artykuł 3 Konwencji jest remedium na
częstą praktykę , jaką jest nieuwzględnianie interesów dzieci w procesie tworzenia
prawa. Obliguje on rządy państw do każdorazowego rozważenia i przejrzenia
proponowanego ustawodawstwa, jak też realizowanej polityki, aby ocenić czy jest ona
spójna z najlepszym interesem dziecka. Konieczne jest zatem respektowanie przez
Unię Europejską zobowiązań , które miałyby na celu, przy rozwoju odpowiedniej
polityki, wyraźne uznanie praw i interesów dzieci, które to przepisy mogłyby być
wprowadzone na szczeblu krajowym.
Artykuł 6
1. Pań stwa - Strony uznają, że każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia. Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Koszalinie www.rcie.koszalin.pl
2. Pań stwa - Strony zapewnią, w możliwie maksymalnym zakresie, warunki życia i
rozwoju dziecka.
Artykuł 6 Konwencji kładzie nacisk na prawo każ dego dziecka do ż ycia i
optymalnych warunków do utrzymania się i rozwoju. Zasada jednakowego
traktowania wymaga od rzą dów podję cia odpowiednich kroków w celu zabezpieczenia
równego respektowania praw wobec dzieci wymaga również rozważ enia czy wybrany
kierunek działań nie jest szkodliwy dla zdrowia i dobra dzieci jako ogółu.
Artykuł 12
1. Pań stwa-Strony zapewniają dziecku, któ re jest zdolne do kształtowania swych
własnych poglądó w, prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądó w we
wszystkich sprawach dotyczących dziecka, przyjmując je z należytąwagą, stosownie
do wieku oraz dojrzałoś ci dziecka.
2. W tym celu dziecko będzie miało w szczegó lnoś ci zapewnioną możliwoś ć
wypowiadania się w każdym postępowaniu sądowym i administracyjnym, dotyczącym
dziecka, bezpoś rednio lub za poś rednictwem przedstawiciela bądź odpowiedniego
organu, zgodnie z zasadami proceduralnymi prawa wewnętrznego.
Artykuł 12 stanowi, ż e wszystkie dzieci mają prawo do wyraż ana własnych
opinii we wszystkich sprawach, które ich dotyczą , jak również mają prawo do tego,
by ich poglą dy były traktowane poważ nie zgodnie z ich wiekiem i dojrzałością .
Mówią c inaczej dzieci mają prawo by konsultowano z nimi decyzje , które ich dotyczą
zarówno jako jednostki, jak i ogółu.
Reasumując stwierdzić należ y, ż e zasadniczą sprawą jest, ż e UE powinna
szukać pomocy w rozwijaniu polityki wobec dzieci, takiej która bierze pod uwagę i
wyposaż a dzieci we wszystko czego potrzebują . Taka polityka powinna być oparta na
ogólnej wizji tego co "Europa" moż e znaczyć dla dzieci, i w jaki sposób - przy
poparciu pań stw członkowskich i przestrzegają c zasady subsydiarności - instytucje UE
bę dą :
· Słuchać głosów dzieci i włączać je w proces decyzyjny
· Zachę cać dzieci do bycia aktywnymi i odpowiedzialnymi
obywatelami
· W pełni chronić dzieci przed negatywnym wpływem polityki UE
· Inwestować w dzieci i rozwijać politykę promującą ich interesy,
zachę cać by dzielić się najlepszą praktyką w implementacji praw
dziecka i zainteresowaniami 2

2 Raport Euronet "Polityka wobec dzieci w Europie XXI wieku-pierwsze kroki",styczeń 1999Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Koszalinie www.rcie.koszalin.pl
8
3. Europejskie akty prawne dotyczące praw dzieci
Jak już wcześniej wspomniano każ de z pań stw członkowskich Unii
Europejskiej ratyfikowało Konwencję Praw Dziecka. Pań stwa członkowskie są
ponadto zobowiązane do respektowania praw dzieci zawartych w licznych
dokumentach europejskich. Wszystkie pań stwa członkowskie ratyfikowały Europejską
Konwencję Praw Człowieka. Mimo, ż e nie została ona uchwalona mając na wzglę dzie
dzieci, to jednak jej postanowienia dotyczą również dzieci. Art. 1 Konwencji wymaga
gwarantowania przez pań stwa praw, które zawiera Konwencja w stosunku do każ dego
znajdującego się pod jej jurysdykcją - poję cie każ dy obejmuje oczywiście takż e dzieci.
Europejska Konwencja Praw Człowieka dotyczy praw cywilnych i
politycznych. Prawa społeczne i ekonomiczne chronione są przez Europejską Kartę
Społeczną , która zawiera zasadę jednakowego traktowania. I tak, jeż eli chodzi o
Konwencję Praw Dziecka, cała polityka i ustawodawstwo Unii Europejskiej musi
mieć na uwadze zobowiązania pań stw członkowskich wobec Konwencji, jak i wobec
Karty.
Rada Europy przyję ła też Konwencję o Wykonywaniu Praw Dziecka, której
założ eniem jest dą ż enie do nadania wią ż ącej mocy prawnej zasadzie zawartej w art.12
Konwencji Praw Dziecka. Jednakż e jest ona bardziej sprecyzowana niż w art.12.3
4. Dziecko w sądzie – kilka słó w do dorosłych
Nad wykonywaniem i ochroną praw dziecka pieczę mają nie tylko przepisy prawa
krajowego, ale takż e mię dzynarodowego. W dniu 25 stycznia 1996 r. w Strasburgu
została sporzą dzona Europejska Konwencja o Wykonywaniu Praw Dzieci. Jednym z
jej głównych celów jest ułatwienie wykonywania tych praw poprzez zapewnienie, ż e
dzieci, osobiście albo za pośrednictwem innych osób lub instytucji, bę dą informowane
i uprawnione do uczestnictwa w dotyczących ich postę powaniach przed organem
są dowym. W szczególności chodzi tu o postę powanie w sprawach rodzinnych
odnoszących się do wykonywania odpowiedzialności rodzicielskiej, takie jak m.in. w
sprawie pobytu dziecka i prawa styczności z nim.
Są dem właściwym do rozpoznawania tych spraw jest Wydział Rodzinny i
Nieletnich Są du Rejonowego w miejscu zamieszkania osoby, której mające się toczyć
przed nim postę powanie bę dzie dotyczyło. Zgłoszenie naruszenie praw dziecka nie
wymaga od osoby interweniującej w są dzie sztywnych form pism procesowych..
Wystarczy zasygnalizować są dowi, ż e w danym środowisku mają miejsce zdarzenia
uzasadniające przypuszczenie naruszeń praw dziecka i jego krzywdzenie. Nie trzeba
pisać w tym celu pozwu. Należ y jedynie podać personalia rodziny dziecka, jej adres
oraz przytoczyć fakty, które były podstawą powiadomienia są du. Mogą one być róż ne
np. dziecko prosi są siadów o jedzenie, pozostaje bez opieki, rodzice się awanturują ,
nie chodzi do szkoły, widać, ż e jest bardzo zaniedbane, itd. W momencie przyję cia tej
informacji są d jest zobowiązany do podję cia odpowiednich czynności. Przede
wszystkim przeprowadzi wywiad środowiskowy. Polega on na rozmowach z

3Raport Euronetu "Problem dyskryminacji dzieci w Unii Europejskiej"Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Koszalinie www.rcie.koszalin.pl
9
dzieckiem, rodzicami, krewnymi, są siadami, wizycie w szkole czy przedszkolu. Na
podstawie zebranych podczas wywiadu informacji są d podejmie decyzję , czy
zgłoszony mu problem rozwią ż e pouczenie rodziców, co do zasad postę powania i
wychowywania dziecka, które uzmysłowi im ich obowiązki, czy też należ y ograniczyć
lub pozbawić ich władzy rodzicielskiej, a dziecko umieścić w placówce opiekuń czej
lub rodzinie zastę pczej. W tym drugim przypadku konieczne bę dzie przeprowadzenie
postę powania są dowego.
Jak już wcześniej wspomniano prawom dziecka w postę powaniu przed są dem
poświę cona jest m.in. Europejska Konwencja o Wykonywaniu Praw Dzieci z 25
stycznia 1996. Kwestie tę regulują również w sposób mniej lub bardziej szczegółowy
przepisy prawa krajowego, tak cywilne jak i karne. Omawiają c tę kwestię należ y
zwrócić uwagę na jedną bardzo istotna rzecz, mianowicie, ż e w świetle
obowiązujących przepisów prawnych dzieci nie mogą same składać zawiadomień o
przestę pstwie. Ten obowiązek spoczywa na rodzicach, opiekunach lub innych osobach
stykają cych się z dziećmi, np. nauczycielach, pedagogach, znajomych. Przed są dem w
ich imieniu wystę pują specjalni przedstawiciele, a dziecko zazwyczaj jest świadkiem
w sprawie, której przedmiotem jest ochrona jego praw.
Na mocy postanowień Europejskiej Konwencji o Wykonywaniu Praw Dzieci, w
toczącym się przed są dem postę powaniem mają one przyznane pewne prawa
procesowe. Do najważ niejszych z nich należ y „ prawo do bycia informowanym i do
wyrażania stanowiska w toku postę powania”. Jego istota wyraż a się przede
wszystkim przez prawo do dziecka do :
· Otrzymywania wszystkich istotnych informacji
· Pytania go o zdanie i wyraż ania swojego stanowiska w sprawie
· Bycia informowanym o ewentualnych skutkach jego stanowiska oraz o
ewentualnych skutkach każ dej decyzji
Wyraż enie "istotne informacje" oznacza informacje, odpowiednie ze wzglę du na
wiek i rozeznanie dzieci, których należ y im udzielić dla umoż liwienia pełnego
wykonywania ich praw, chyba ż e byłoby to sprzeczne z ich dobrem.
W toczącym się przed są dem postę powaniem, dziecku przysługuje takż e „prawo
do żądania wyznaczenia specjalnego przedstawiciela”. Jest ono realizowane w
sytuacji, gdy rodzice lub opiekunowie nie mogą reprezentować dziecka ze wzglę du na
konflikt interesów pomię dzy nimi a dzieckiem. Oczywiście chodzi tu o sytuację , gdy
są oni sprawcami naruszeń jego praw. Wówczas dziecko osobiście lub za
pośrednictwem innych osób lub instytucji ma prawo ż ą dać wyznaczenia specjalnego
przedstawiciela. Wyraż enie "przedstawiciel" oznacza osobę taką jak adwokat albo
instytucję wyznaczoną do działania przed organem są dowym w imieniu dziecka.
Ponadto, dziecko ma prawo żądania pomocy wskazanych przez nie osó b, któ re
mogłyby ułatwić mu wyrażenie stanowiska w sprawie.
O tym, jak szczególną wagę przywiązuje się do ochrony interesów dziecka w
postę powaniu są dowym świadczy fakt, ż e przepisy prawne nakładają na są d szereg
obowiązków przy wydawaniu orzeczenia.
I tak, w postę powaniach dotyczących dzieci organ są dowy przed podję ciem
decyzji powinien:Regionalne Centrum Informacji Europejskiej w Koszalinie www.rcie.koszalin.pl
10
· rozważ yć, czy posiada wystarczające informacje, aby podją ć decyzję zgodną
z dobrem dziecka, a jeż eli jest to konieczne - zaż ą dać dodatkowych
informacji, w szczególności od osób, na których spoczywa odpowiedzialność
rodzicielska;
· w sprawach dzieci uznanych według prawa wewnę trznego za mające
wystarczające rozeznanie:
– upewnić się , czy dziecko otrzymało wszystkie istotne informacje;
– w stosownych przypadkach, jeż eli to konieczne - nieformalnie, zasię gną ć
opinii samego dziecka, osobiście albo za pośrednictwem innych osób lub
instytucji, w sposób odpowiedni do rozeznania dziecka, chyba ż e byłoby to
oczywiście sprzeczne z jego dobrem 4
– umoż liwić dziecku przedstawienie jego stanowiska;
· przykładać należ ytą wagę do stanowiska wyraż onego przez dziecko.
W sprawach dotyczą cych dzieci są d ma również obowiązek szybkiego
działania. Sprawy te powinny być rozpatrywane najszybciej jak się tylko da, gdyż
szybkość działania leż y w tym wypadku w interesie dziecka. Niezbę dne jest takż e
istnienie przepisów, które bę dą zapewniały bezzwłoczne wykonanie takiego
orzeczenia. W sytuacjach, gdy dobro dziecko jest poważ nie zagroż one są d powinien
mieć prawo do wszczynania sprawy z urzę du, a nie czekać na złoż enie pozwu przez
osobę do tego uprawnioną .
5. Załączniki
W dniu 20 listopada 1989 r. została przyję ta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów